De coronavaccins lijken goed werkzaam te zijn tegen het coronavirus. Toch werden ze niet ontwikkeld om de pandemie te bedwingen. Daarvoor zou een ander systeem van onderzoek en ontwikkeling beter geweest zijn.

Ongelijkheid op het gebied van gezondheidszorg en ongelijke toegang tot vaccins zijn geen ongelukkige uitkomsten van het wereldwijde stelsel van intellectuele eigendom – ze maken deel uit van de centrale architectuur ervan. Het systeem werkt precies zoals het is bedoeld.

In tegenstelling tot de triomfantelijke persberichten heeft de Europese aanpak de pandemie in feite verlengd. En deze voortdurende verlenging maakt haar steeds gevaarlijker.

Toen de Sovjet-Unie in elkaar stortte, hertekende de Chinese Communistische Partij de eigen staat en economie via markthervormingen. Waarom zijn de marktversoepelingen in China niet uitgemond in ongebreideld neoliberalisme? Interview met professor Isabella Weber.

Het Masereelfonds ontstond in het kielzog van mei 68. Over een halve eeuw aan visionaire ideeën en cultuurpromotie om de koers van de maatschappij te veranderen.

In deze Lava brengen we protagonisten samen van ACV, ABVV, FNV en CGT; de belangrijkste vakbonden uit België, Nederland en Frankrijk. Hoe zien zij de syndicale uitdagingen in het post-pandemietijdperk?

De coronacrisis heeft geleid tot een graduele wedergeboorte van klassenbewustzijn en zelfs het ontluiken van een zekere klassentrots. Welke houding moeten vakbonden aannemen om het tij te keren in het voordeel van de helden van de crisis?

Sociaal overleg is noch een doel, noch een vreedzaam onderonsje. Het is hoogstens een barometer voor maatschappelijke krachtsverhoudingen.

Je kunt alle mogelijke kritiek leveren op het kapitalisme, over de uitwassen en de ongelijkheid van dat systeem. Maar als je geen alternatief aanduidt, het socialisme, dan zit je vast.

Door de groeiende ongelijkheid in Nederland groeit de kritiek op het overlegsyndicalisme eigen aan het poldermodel. Het is een verliezersstrategie, want overleg komt op het einde van de strijd, niet andersom.

Je kan de belangrijkste beslissingen over ons dagelijkse leven en de samenleving in het algemeen niet overlaten aan de markt zonder de kern van democratie aan te tasten.

‘Vrijheid’ verschrompelde van een ruime notie van democratisch zelfbestuur naar een beperkt idee van individuele bescherming tegen de overheid. Een elitaire angst voor het volk ligt daarvan aan de oorsprong.

Monetaire financiering zal tot de laatste bankier worden bekampt. Modern Monetary Theory toont wel dat er altijd voldoende geld is, maar dat dit geld er nooit is voor iedereen omdat de (centrale) bankiers bepalen dat het er slechts is voor hen.

Joe Biden zal waarschijnlijk de schaduwoorlogen voortzetten die Barack Obama heeft geperfectio-neerd en die Donald Trump in stand heeft gehouden. Daarbij onderscheidt hij goede regeringen van slechte op basis van hun gehoorzaamheid aan het door de VS geleide kapitalisme.

De VS zal zich nog lang tegen zijn tanende invloed verzetten. De nieuwe koude oorlog die de Verenigde Staten tegen China is gestart past in dat nieuwe strategische scenario.

Cyberpunk stond ooit bekend als een belangrijk genre van antikapitalistische fictie. Vandaag is het gereduceerd tot een coole retro-esthetiek, zoals de videogame Cyberpunk 2077 bewijst.

Tijd is geld in het kapitalisme. Het transport van grondstoffen, goederen en werkkrachten vraagt tijd en kost geld – twee zaken die de kapitalist wil minimaliseren. Dit vormt de bron van onze irrationele mobiliteit en het verkeerskluwen.

Het huidige mobiliteitsbeleid is gebaseerd op op het individu gerichte en sociaal onrechtvaardige maatregelen die het milieu maar in geringe mate positief beïnvloeden. Een andere, collectieve aanpak is mogelijk.

Rekeningrijden privatiseert het gebruik van de openbare ruimte. Kwesties van mobiliteitsbehoeften en vervoersarmoede worden herleid tot één vraag: “Hoeveel ben ik bereid te betalen om te rijden?”

De massale elektrificatie van het wegvervoer is een sociale en ecologische warboel. Er bestaat echter een solidair en minder destructief alternatief om op duurzame wijze aan Europa’s mobiliteitsbehoeften te voldoen.

Thuiswerkers hebben met andere werknemers gemeen dat ze op digitale wijze in het oog worden gehouden. Maar wie wind zaait, zal storm oogsten.

Complotdenken geeft een duidelijk antwoord op de terechte vraag hoe in een wereld die voorgesteld wordt als een wereld van gelijken, de belangen van elites systematisch voorrang krijgen op de belangen van de meerderheid. Maar voor een beter antwoord op die vraag hebben we een ander ideologisch kader nodig.

Na de Tweede Wereldoorlog was de Communistische Partij van Frankrijk de grootste partij met liefst een miljoen leden. Dit jaar viert ze haar honderdste verjaardag. Het debat over de oprichting van die “partij van en voor de werkende klasse” is nog altijd zeer actueel.

De Commune van Parijs van 1871 was de eerste poging om een arbeidersrepubliek op te bouwen. 99 %’ers avant la lettre. Om de dag van haar oprichting te vieren, herdrukt Lava het voorwoord van Friedrich Engels bij Marx’ De burgeroorlog in Frankrijk, voorzien van een inleiding door Patrick Moens.

In haar boek Zijn de jaren 30 terug? zet Liz Fekete de toxische connectie tussen nieuw rechts, neoliberalisme, de marktstaat, vreemdelingenhaat, de afbraak van sociale rechten en het toenemende geweld en autoritarisme duidelijk neer.

Margarete Schütte-Lihotzky staat bekend als de ontwerper van de eerste volledig ingerichte keuken. Haar “sociale architectuur” kaderde in haar politiek, die haar tot het communistische verzet tegen het nazisme bracht.

Het coronabeleid neemt ook in België een loopje met de democratie en de rechtsstaat. Een logisch uitvloeisel van een staat die voorrang geeft aan de belangen van het bedrijfsleven op het algemeen maatschappelijk belang.

Het succes van China, een niet-kapitalistisch land dat geleid wordt door een communistische staatspartij, zal andere landen aantrekken, terwijl neoliberale mislukkingen net zullen afstoten.

Decennialang is Friedrich Engels binnen het academische marxistische discours een handige zondebok geweest. Tijd om hem in ere te herstellen.

Van Engels ziet men vaak alleen wat hij samen met Marx geschreven heeft. Dat is een fout, zeker in het geval van zijn socio-ecologische kritiek van de kapitalistische uitbuiting van de natuur.