Al meer dan 60 jaar gaat Cuba gebukt onder een wurgende blokkade, opgelegd door de VS. Nagenoeg alle landen veroordelen de illegale blokkade, maar gehoorzamen haar ook. Kroniek van een belegerd socialisme.

Cuba, een klein maar standvastig eiland op een boogscheut van de Verenigde Staten, koos meer dan 60 jaar geleden voor een radicaal ander systeem: het socialisme. Sindsdien gaat het gebukt onder Noord- Amerikaanse sancties. Aangezien het pas in 1902 formeel onafhankelijk werd, gaat dit over meer dan de helft van zijn bestaan. De blokkade is een complex web van wetten en maatregelen dat alle economische samenwerking, handel en financiële transacties tussen Cuba en de VS, maar ook derde landen onmogelijk maakt. Het is de langste en meest uitgebreide reeks VS-sancties in de moderne geschiedenis.

“Als het Cubaanse volk honger krijgt, zullen ze Castro wel buitengooien”, argumenteerde VS-president Dwight Eisenhouwer al in 1960.¹ Meteen wordt hier de inzet van deze sancties duidelijk, van 1960 tot vandaag.

De Amerikaanse blokkade, waar Cuba al 60 jaar onder kreunt, kost het land in 2022 dagelijks 15 miljoen dollar.

Wist je dat de blokkade de Cubaanse samenleving 15 miljoen dollar per dag kost? Achter deze duizelingwekkende maar abstracte cijfers, zijn er de concrete persoonlijke verhalen. De American Association for World Health merkte in 1997 al op: “Een humanitaire catastrofe is afgewend, omdat de Cubaanse regering een hoog niveau van begrotingssteun heeft gehandhaafd voor haar gezondheidszorgsysteem. Dat is ontworpen om primaire en preventieve gezondheidszorg te verlenen aan alle burgers.” Met andere woorden: het is de Cubaanse socialistische staatsvorm, die haar centraal geplande economie gebruikt om de bevolking te beschermen tegen de verwoestende effecten van de blokkade.

Het perverse effect daarvan is dat de blokkade in Cuba voor onze Westerse ogen minder zichtbaar is. Want vaak horen we de mensen zeggen: “Er is toch een goede gezondheidszorg en degelijk onderwijs in het land?”. Terwijl de realiteit heel wat complexer is: om die overwinningen van de Cubaanse Revolutie te kunnen blijven garanderen heeft de Cubaanse economie zuurstof nodig, en laat het nu net dat zijn wat de blokkade Cuba en zijn bevolking al 60 jaar ontneemt. “No es facil. We doen ons best, maar het is dagdagelijks overleven”, is vandaag misschien wel de meest gehoorde opinie op straat in Cuba.

Impact van de economische blokkade op de Cubaanse economie en maatschappij

“Het embargo is absurd en wreed. Ik verwerp de verdediging van de regering-Biden voor het embargo tegen Cuba. Het is nooit acceptabel om wreedheid te gebruiken als een hefboom tegen gewone mensen. We moeten het aandeel van de VS in het lijden van Cuba benoemen: dat is ons 60 jaar oude embargo tegen het land“, zo zegt Alexandria Ocasio Cortez, een progressieve senator voor de Democraten onder Biden.²

De gevolgen voor het land en de bevolking zijn inderdaad enorm. Elke sector in Cuba kampt met tekorten: aan voedsel, brandstof, medicijnen, apparatuur, technologie en financiën. De voorbije 60 jaar gebeurde het bijna systematisch dat een gevestigde overzeese leverancier werd opgekocht door een Amerikaans bedrijf en de export onmiddellijk werd stopgezet. De kosten voor het vinden van niet-voorziene en niet-begrote vervangers zetten de Cubaanse economie zwaar onder druk.

10.000 gedoneerde coronatestkits bereikten Cuba niet, omdat het ingehuurde Amerikaanse transportbedrijf de blokkade gehoorzaamde.

Sancties blokkeerden de Cubaanse export en de daarmee verbonden inkomsten. In 2018 berekende de National Association of Cuban Economists de kosten van de Amerikaanse blokkade op 4,4 miljard dollar per jaar. Kunt u zich dat voorstellen? Dit is 12 miljoen dollar per dag. De kosten stegen vervolgens door de maatregelen van Trump, die de blokkade nog aanscherpte. In 2022 schatte Cuba de cumulatieve totale kosten op meer dan 154 miljard dollar over zes decennia en de dagelijkse kosten op 15 miljoen dollar.

Oxfam International maakte in 2021 een rapport over de impact van de blokkade op het dagelijks leven van de Cubaanse gezinnen. Het kreeg de treffende titel: “Right to live without a blockade”. Het rapport gaat dieper in op concrete voorbeelden van de blokkade, want achter de duizelingwekkende cijfers schuilen persoonlijke verhalen.

“We lijden door deze geneesmiddelentekorten. De apotheken zijn leeg omdat het moeilijk is voor ons land om grondstoffen en medisch materiaal te verkrijgen. Bijvoorbeeld, de materialen die gebruikt worden om maandverband te produceren zijn van slechte kwaliteit, en dat zet vrouwen tijdens hun menstruatiecyclus voor problemen”, vertelt Indira Pino, en Cubaanse van 26 jaar.