“Dienaar van het Volk” is in de eerste plaats de titel van een Oekraïense televisieserie, waarin de huidige president Volodymyr Zelensky de hoofdrol speelde. Maar “Dienaar van het Volk” is ook de naam van de politieke partij die door dezelfde Zelensky werd opgericht en die hij leidde wanneer hij in 2019 verkozen werd tot oppermagistraat.

De serie was een echte opstap voor zijn verkiezingsoverwinning. Het portretteert het personage van Vasily Goloborodko, een grillige antiheld die tot president wordt verkozen en die de strijd tegen de corruptie tot de kern van zijn mandaat maakt. In zijn goed uitgewerkte communicatiestrategie heeft de Oekraïense president op deze fictieve parallel ingespeeld. Het mythische verhaal van de ‘acteur die president werd’ heeft het mogelijk gemaakt een hagiografisch verslag van de carrière van Volodymyr Zelensky te suggereren. Maar zijn opmars naar de macht komt niet overeen met het sprookje dat we in de serie zien…

Vasily Goloborodko tegen corruptie

Het fictieve personage dat door Zelensky wordt gespeeld is een normale, zo niet banale man: Vasily Goloborodko. Hij is een leerkracht geschiedenis van begin de veertig, een gescheiden vader die terugkeert naar het ouderlijke huis om zijn leven weer op te bouwen; een saaie zwerftocht ligt in het verschiet. Een lot dat weinigen benijden, maar toch zo gewoon is. Zijn onafhankelijkheid doet denken aan een mengeling van een oude jongen en eeuwig 37-jarige tiener. Dit passieve karakter blinkt ook niet uit in zijn werk, tenminste in de ogen van zijn meerderen. Hij is een leraar die buiten de lijntjes kleurt, een idealist met het hart op de tong, een buitenbeentje. Maar hij weet een fenomeen, taboe in Oekraïne, onder woorden te brengen: corruptie.

In de presidentsverkiezingen van 2019 bouwde Zelensky voort op deze reeks eerst in de peilingen en ten slotte in het stemhokje te winnen.

Dit is een van de centrale thema’s van de serie. Corruptie is een groot probleem in het land. Het beheer van de Oekraïense rijkdommen door een handvol oligarchen, dat een echte rem zet op de economie, heeft de meerderheid van de bevolking in grote armoede gestort. Het gemiddelde maandinkomen in Oekraïne bedraagt 281 dollar. De Oekraïners zien hun sociale bijstand afnemen nu de corruptie om zich heen grijpt. Geconfronteerd met deze situatie verlaten vele inwoners het land om in het buitenland te gaan werken. Maar Goloborodko protesteert tegen deze ongelijkheden. Zijn klaslokaal is een plaats van vrije meningsuiting, humanisme en hoop. Wanneer deze leerkracht in actie springt komt de serie van de grond.

President in weerwil van zichzelf

De dromer heeft zijn bewonderaars, zijn leerlingen hangen aan zijn lippen. Stiekem opgenomen met een smartphone wordt hij op de sociale media en dus temidden de politieke discussies geworpen. Waarom zou hij nu geen politieke carrière beginnen om zijn steevast gefrustreerde idealen in de praktijk te brengen? Dit is de keuze die Goloborodko maakt. Hij gaat onmiddellijk viral, de fondsen stromen hem ogenblikkelijk toe, en in een paar dagen is zijn nationale bekendheid een feit: zijn succesvolle campagne stond in de sterren geschreven. Van de ene dag op de andere wordt het lot van deze gewone mens overhoop gehaald door de illusoire bevestiging die het internet biedt. Vasily wordt met een knip van zijn vingers verkozen en komt aan de macht met ideeën die in de Oekraïense samenleving al lang stof lagen te vergaren.