Waarom schieten luxeappartementen als paddenstoelen uit de grond in onze steden terwijl we een tekort aan betaalbare woningen hebben? Wie bouwt en wie investeert in particulier vastgoed? Aline Fares heeft de rol bestudeerd van financiële actoren, banken en investeringsfondsen die de controle over onze steden overnemen en huisvesting veranderen in een zeer winstgevend financieel product. De instroom van deze kapitaalstromen doet de prijzen stijgen en transformeert de stadsontwikkeling ten koste van de belangen van de inwoners. Deze financialisering van de huisvesting wordt mogelijk gemaakt en zelfs aangemoedigd door het huidige stedelijke beleid. Dit roept de vraag op hoe we deze logica kunnen doorbreken en bestrijden? Hoe kunnen we het recht op huisvesting opeisen tegen de belangen van financiële actoren en projectontwikkelaars om hen niet de sleutels van onze steden in handen te geven?

De gerenommeerde Britse economische commentator en journalist Grace Blakeley wil ons vertellen waarom alles wat we denken te weten over kapitalisme niet klopt. Haar nieuwe boek Vulture Capitalism werpt een genadeloos licht op een aantal van ‘s werelds grootste bedrijven, van Amazon tot Boeing, en onthult duistere waarheden over het zogenaamde ‘vrije markt’ kapitalisme. Ze zal het hebben over waarom vrije markten niet echt vrij zijn, hoe recordwinsten uit bedrijven niet doorsijpelen naar alle anderen, waarom we niet in staat worden gesteld om onze eigen keuzes te maken – en wat we kunnen doen om dit te veranderen. Na de sessie zal Grace Blakeley signeren.

2024 zou het jaar worden van de grote extreemrechtse doorbraak in Vlaanderen. Vlaams Belang werd uiteindelijk nipt niet de grootste, maar het gevaar is allesbehalve geweken. VB is nu even groot in Vlaanderen als de PVV van Geert Wilders in Nederland. In heel Europa blijft extreemrechts het groeiende ongenoegen over het traditionele beleid capteren. Hoe moeten middenveldorganisaties, activisten en linkse partijen deze situatie begrijpen? En welke strategieën bewijzen in Vlaanderen hun nut om de verrechtsing tegen te gaan?

Anton Jäger (°1994) is historicus en doceert geschiedenis van het politieke denken aan Oxford en de KU Leuven. Hij specialiseert zich in de verhouding tussen kapitalisme en democratie. In 2024 verscheen zijn boek Hyperpolitiek: extreme politisering zonder politieke gevolgen bij Athenaeum. Eerder verschenen ook Des te erger voor de feiten (EPO, 2023) en Kleine anti-geschiedenis van het populisme (De Geus). Met Daniel Zamora schreef hij Welfare for markets: a global history of basic income (University of Chicago Press). Hij publiceert in tijdschriften als New Left Review, Jacobin en Lava Media. Zijn column in De Morgen verschijnt tweewekelijks. Vind hier zijn artikels verschenen in Lava.

Ongelijkheid is niet enkel een centenkwestie (FR)

18u-19u

Een handvol mensen bezit meer dan de helft van de wereldbevolking. Links verzet zich tegen die obscene concentratie van rijkdom. Maar hebben we om die ongelijkheid en armoede te bestrijden geld nodig of betere openbare diensten? De neoliberale wending van de jaren 1970-1980 drukte een visie door die alles uitdrukt in munten en centen. Socioloog Daniel Zamora vindt dat links opnieuw onze behoeften moet politiseren en de kwestie van de controle over de productie centraal stellen. “Omdat we niet alleen meer brood willen, maar de hele bakkerij” zoals wijlen syndicalist Jan Cap dat beeldend uitdrukte.

Daniel Zamora is hoogleraar sociologie aan de Université Libre de Bruxelles. Hij is co-auteur van Welfare for Markets: A Global History of Basic Income (met Anton Jäger, University of Chicago Press, 2023). Zijn werk, voornamelijk over de intellectuele geschiedenis van het neoliberalisme en reflecties over armoede en rechtvaardigheid, kreeg vorm in boeken als Le dernier homme et la fin de la révolution (Lux, 2019) en De l’égalité à la pauvreté: socio-histoire de l’assistance en Belgique (1895-2015) (Éditions de l’Université Libre de Bruxelles, 2017). Vind hier zijn artikels verschenen in Lava.

De genocide in Gaza en de oorlogen in Oekraïne en Jemen ontlokken een nieuwe wapenwedloop – een bonanza voor de wapenindustrie. Andrew Feinstein, auteur van The Shadow World: Inside the Global Arms Trade, onthult hoe de oorlogsindustrie opereert in de politieke wereld, hoe de wapenlobby’s de politici bespelen en het beleid beïnvloeden. Die militarisering verhoogt niet alleen het oorlogsgevaar maar heeft ook verstrekkende gevolgen voor democratie en samenleving.

Eeuwenlang werd het Europese continent geteisterd door oorlog en onvrijheid; toen kwam de Europese Unie en sindsdien heersen er vrede, democratie en mensenrechten.’ Dit motief voor de Europese eenmaking klinkt iedereen bekend in de oren. In 2012 werd de EU zelfs bekroond met de Nobelprijs voor de Vrede. Maar het vredesproject is een mythe, de drijfveren achter de Europese integratie zijn minder nobel. Het eenvoudige feit dat de meeste stichtende leden van de Europese Economische Gemeenschap in 1958 koloniale grootmachten waren, staat behoorlijk haaks op die vredevolle, democratische en humanitaire idealen. Professor politieke wetenschappen Jan Orbie (UGent), gespecialiseerd in de buitenlandse betrekkingen van de Europese Unie, herschrijft het vredesnarratief. Hij komt terug op het kolonialisme bij de geboorte van het Europese project en houdt ook het huidige buitenlandse beleid van de EU kritisch tegen het licht.

Maïka De Keyzer is professor aan de KULeuven. Ze doctoreerde als historica over het succes van inclusieve en duurzame commons in de late middeleeuwen. Haar onderzoek spitst zich toe op duurzaamheid, drainage, welvaart en collectieve actie in de premoderne periode. Met meerdere coauteurs publiceerde ze in 2023 het boek Tot de Bodem. De toekomst van de landbouw in Vlaanderen, een interdisciplinaire kijk op het huidige landbouwsysteem in Vlaanderen en haar mogelijke toekomst. Ze is ook verbonden aan de denktank Minerva.

De extreme weersomstandigheden tonen het razende en beangstigende tempo van de klimaatopwarming. Al decennia zijn de feiten genoegzaam bekend, maar politiek blijft de klimaatuitdaging onbeantwoord. De wereldwijde uitstoot van broeikasgassen stijgt nog altijd. De klimaatbeweging is de strijd aan het verliezen vindt Matt Huber, professor geografie en auteur van Climate Change as Class War: building socialism on a warming planet. Ze verzet zich zelden tegen de bezittende klasse die haar winsten boven de toekomst van de planeet stelt. Een populair klimaatprogramma moet het leven van de werkende klasse verbeteren. Cruciaal in onze relatie tot de natuur zijn immers de vragen hoe we voedsel, energie, huisvesting en andere basisbehoeften produceren en wie die productie controleert en verzilvert.

Matthew T. Huber is hoogleraar geografie aan de Maxwell School of Citizenship and Public Affairs van de Universiteit van Syracuse. Hij is de auteur van ‘Lifeblood: Oil , Freedom and the Forces of Capital’ (University of Minnesota Press, 2013) en ‘Climate Change as Class War’ (Verso , 2023). In dat laatste boek gaat Matt Huber op zoek naar een winnende strategie voor de klimaatbeweging. In september verschijnt het in het Nederlands bij uitgeverij EPO, Klimaatverandering als klassenoorlog. Vind hier zijn artikels en interviews verschenen in Lava.

De oorsprong van het kapitalisme moeten we onder meer zoeken in “de uitroeiing, onderwerping en opsluiting in mijnen van de oorspronkelijke bevolking, het begin van de verovering en plundering van Oost-Indië, het veranderen van Afrika in een broeinest voor de commerciële jacht op zwarte huiden”. Het is één van Marx’ beroemdste passages in het Kapitaal (1867). De schaduwzijde van de tomeloze kapitalistische groei is de uitbuiting van mens en planeet, in het bijzonder in de kolonies. Geen wonder dat antikolonialisme zo’n belangrijke rol zou spelen in de marxistische beweging. Indisch historicus Vijay Prashad belicht de verstrengelde traditie van marxisme en nationale bevrijding – een traditie die voortkomt uit de Oktoberrevolutie en zijn wortels heeft in de antikoloniale conflicten van de 20ste en 21ste eeuw. In deze bewogen tijden op wereldvlak onderzoekt hij hoe het marxisme zich ontwikkelt in het Globale Zuiden.

Vijay Prashad is een Indische historicus, journalist, auteur en marxistische intellectueel. Hij is directeur van het Tricontinental: Institute for Social Research en uitgever van LeftWord Books, dat Peter Mertens’ Ze zijn ons vergeten en Muiterij in het Engels uitgeeft. Peter Mertens interviewde Vijay Prashad voor de video-docuserie van Fakto over Muiterij. Vijay Prashad schreef een dertigtal boeken. Zijn Washington Bullets verscheen bij EPO als Imperialisme voor beginners. In Lava 29 verscheen een dubbelinterview van Prashad en Mertens “Niet alleen de arme mensen zijn boos”. Vind de andere artikels van Prashad verschenen in Lava hier.