De wereld davert op zijn grondvesten. In het Globale Zuiden worden nieuwe allianties gesloten die het aanzien van de wereld veranderen terwijl het Globale Noorden inboet aan economische macht.

In januari 2023 vroeg een verslaggever van Yomiuri Shimbun de perssecretaris van het Japanse ministerie van Buitenlandse Zaken, Hikariko Ono, om een definitie van de term ‘Globale Zuiden’. “De regering van Japan heeft geen precieze definitie van de term Globale Zuiden”, antwoordde ze, “maar ik heb begrepen dat het in het algemeen vaak verwijst naar opkomende en zich ontwikkelende landen”.¹

De Japanse regering had moeite om een meer precieze omschrijving te vinden van het Globale Zuiden, dan deze die ze probeerde te geven in het Diplomatic Bluebook 2023. In een lang hoofdstuk over het begrip “Globale Zuiden” erkennen Japanse functionarissen dat in de voormalige derde wereld een nieuwe manier van denken lijkt te zijn. Onder leiding van de Verenigde Staten eiste het Globale Noorden dat de landen van het Globale Zuiden het standpunt van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) over de oorlog in Oekraïne zouden overnemen (namelijk om Rusland te isoleren). Maar het Globale Zuiden weigerde en beschuldigde het Westen dat ze ‘twee maten, twee gewichten’ gebruiken. Dat merkte ook het Japanse ministerie van Buitenlandse Zaken op: het Westen rechtvaardigt zijn eigen oorlogen en veroordeelt die van een ander. In het licht van deze nieuwe sfeer in het Zuiden verklaarde het Japanse ministerie van Buitenlandse Zaken dat er behoefte is aan een nieuwe houding met “een inclusieve benadering die verschillen in waarden en belangen overstijgt”. Zoals de Japanse minister van Buitenlandse Zaken Yoshimasa Hayashi schreef in het voorwoord van het Bluebook: “De wereld staat op een kantelpunt in de geschiedenis.”²

Een voorbeeld van dit kantelpunt is het feit dat maar weinig staten in het Zuiden bereid waren en zijn om Rusland te isoleren. Ze weigerden bijvoorbeeld de westerse resoluties in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties te steunen. Niet alle staten die geen kruistocht tegen Rusland willen, zijn ‘antiwesters’ in politieke zin. De meeste denken vooral aan praktische zaken, zoals de lagere energieprijzen van Rusland. Wat het ook zij, of ze het nu zat zijn dat het Westen met hen solt, of dat ze gewoon meer economische kansen zien in hun relatie met Rusland, steeds meer landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika weigeren te plooien voor de druk vanuit Washington om de banden met Rusland te verbreken. Dit bracht Frans president Emmanuel Macron ertoe om te erkennen dat hij “erg geschrokken was hoezeer we het vertrouwen van het Globale Zuiden aan het verliezen zijn.”³

Tijdens een paneldiscussie op de Munich Security Conference op 18 februari 2023 gaven drie leiders uit Afrika, Latijns-Amerika en Azië aan waarom ze ongelukkig zijn met de oorlog in Oekraïne en de campagne die hen onder druk zet om de banden met Rusland te verbreken. De premier van Namibië, Saara Kuugongelwa-Amadhila: “We beogen een vreedzame oplossing van het [Oekraïne-]conflict zodat de hele wereld en al zijn hulpbronnen kunnen ingezet worden om de situatie van mensen over de hele wereld te verbeteren, in plaats van wapens te maken, mensen te doden en conflicten te creëren. Op de vraag waarom Namibië zich onthield bij de stemming in de Verenigde Naties over de oorlog, zei Kuugongelwa-Amadhila: “Onze focus ligt op het oplossen van het probleem … niet op het zoeken van de schuldige.” Het geld dat gebruikt wordt om wapens te kopen, zei ze, “zou beter gebruikt kunnen worden om ontwikkeling te bevorderen in Oekraïne, in Afrika, in Azië, op andere plaatsen, [en] in Europa zelf, waar veel mensen het moeilijk hebben”.⁴

BlackRock merkt op dat we ‘een gefragmenteerde wereld met concurrerende blokken’ binnentreden. Credit Suisse wijst op de ‘diepe en aanhoudende breuken’ in de wereldorde.

Een reeks rapporten gepubliceerd door vooraanstaande westerse financiële instellingen herhalen Macron’s bezorgdheid over de afnemende geloofwaardigheid van het Westen in het Zuiden. BlackRock merkt op dat we “een gefragmenteerde wereld met concurrerende blokken” binnentreden, terwijl Credit Suisse wijst op de “diepe en hardnekkige breuken” die in de wereldorde zijn ontstaan.⁵Credit Suisse›s evaluatie van deze ‘breuken’ definieert ze nauwkeurig: het Globale Westen (westerse ontwikkelde landen en bondgenoten) is qua strategische kernbelangen afgedreven van het Globale Oosten (China, Rusland en bondgenoten), terwijl het Globale Zuiden (Brazilië, Rusland, India en China en de meeste ontwikkelingslanden) zich reorganiseert om zijn eigen belangen na te streven.⁶

OVER DE TERMEN GLOBALE ZUIDEN EN GLOBALE NOORDEN

De Verenigde Naties bestaan uit 49 landen in het Globale Noorden en 145 landen in het Globale Zuiden. De oorlog in Oekraïne heeft bepaalde geopolitieke verschuivingen aan het licht gebracht en versneld. Aan de ene kant reageerde een groep landen die de Verenigde Staten naloopt op het binnenvallen van de Russische troepen in Oekraïne als een geïntegreerd militair, economisch en politiek blok. Deze landen werken samen in bepaalde platforms, waarvan de NAVO en de Groep van Zeven (G7) de belangrijkste zijn. Dit weerspiegelt een dynamiek die al bestaat sinds de val van de Sovjet-Unie in 1991, waarbij de NAVO en de G7 samenwerken om een agenda aan te sturen die grotendeels wordt bepaald door de Verenigde Staten, met Europa en Japan als secundaire machten in het bondgenootschap.

In de voorbije decennia zijn de plooien tussen de NAVO en de G7-landen gladgestreken en weggedeemsterd. Het Globale Noorden kan best gezien worden als een blok dat zich wil verenigen rond kernthema’s, ondanks onderliggende verschillen tussen de landen over militaire, economische en politieke standpunten en capaciteiten van deze landen (zoals de onenigheid tussen de VS, het VK en Frankrijk over wie er in 2021 onderzeeërs naar Australië zou exporteren). ⁷

De Egyptische intellectueel Samir Amin schreef in 1980 over de “geleidelijke consolidatie van de centrale zone van het kapitalistische wereldsysteem (Europa, Noord-Amerika, Australië)”. Kort daarna begon Amin de term Triade te gebruiken om te verwijzen naar deze ‘centrale zone’ van imperialistische machten die na de Tweede Wereldoorlog ontstond.⁸ De heersende klassen in Europa en Japan, zo stelde hij, hadden hun eigen nationale eigenbelang ondergeschikt gemaakt aan wat de regering van de Verenigde Staten hun ‘gemeenschappelijk belang’ was gaan noemen.

De term Globale Noorden is geen neutrale geografische term. In feite is het duidelijk niet geografisch, gezien de opname van landen als Australië en Nieuw-Zeeland in de binnenste kern. De term Globale Noorden is veeleer synoniem voor andere termen zoals het Westen en de ontwikkelde landen. Dit zijn allemaal beleefde benamingen voor de meest accurate term: het imperialistische blok. Het is de moeite waard om op te merken dat de meeste van deze landen — of het nu de door de VS geleide Anglo-Amerikaanse kern is (zoals het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten); de Europese kernmachten (zoals Duitsland en Italië); of secundaire Europese machten (zoals Portugal en Oostenrijk) — de moderne wereld hebben vormgegeven door een gedeelde geschiedenis van geweld die begon met de Atlantische slavenhandel en doorging met het gebruik van kernbommen tegen de burgers van Hiroshima en Nagasaki en de voortdurende genocide op de Palestijnen. Er is geen sluitende berekening van de honderden miljoenen mensen die door het kolonialisme zijn gedood.⁹

Het Globale Zuiden is geen blok, maar een opkomend project dat bestaat uit verschillende groepen, elk met een eigen logica.

Een belangrijk kenmerk van dit geweld is het wegvloeien van rijkdommen uit de gekoloniseerde gebieden van de wereld naar de koloniale machten. Deze aderlating vulde niet alleen de schatkist van deze mogendheden, ze betaalde niet alleen de overdadige infrastructuur die vandaag de dag nog steeds bestaat, ze gaf ook vorm aan het neokoloniale systeem dat nog steeds rijkdom aan de gekoloniseerde staten onttrekt, lang nadat het formele kolonialisme was gestopt.

Hoewel ze slechts 14,2% van de wereldbevolking uitmaken, zijn de 49 landen van het Noorden goed voor 40,6% van het wereldwijde bbp op basis van koopkrachtpariteit (KKP).¹⁰ Het Globale Noorden controleert het kapitaal, de productie van grondstoffen, intellectuele eigendom en wetenschap en technologie — allemaal onderdeel van de erfenis van het kolonialisme — en zorgt er zo voor dat ze het merendeel van de planetaire rijkdom vergaren. Een recent artikel laat zien dat door ongelijke handel, tussen 1960 en 2017 152 biljoen dollar is geplunderd uit het Globale Zuiden. De auteurs wijzen erop dat het Noorden zich alleen al in 2017 voor 2,2 biljoen dollar aan grondstoffen heeft toegeëigend uit het Zuiden — “genoeg om 15 keer een einde te maken aan extreme armoede”.¹¹

In tegenstelling tot het Globale Noorden is het Globale Zuiden geen geïntegreerd blok. De landen van het Zuiden hebben verschillende economische realiteiten, militaire capaciteiten, politieke systemen en regeringen, vaak met conflicterende politieke tradities. Hoewel verschillende van deze landen bepaalde kenmerken en belangen delen, wordt het concept van het Globale Zuiden niet bepaald door hun overeenkomsten, maar door een reeks andere factoren. Zo delen deze landen een aantal zaken.

• Ze zijn voormalige koloniën en semi-koloniën die al vijfhonderd jaar lang vernederd zijn. In sommige gevallen hebben ze socialistische projecten nagestreefd en doen ze dat nog, maar daarvoor zijn ze gestraft door het imperialistische blok.
• Ze zijn — om verschillende redenen — het slachtoffer van een imperialistische arrogantie die verder gaat dan economische dwang, zoals staatsgrepen en sancties.
• Ze hebben zich vaak verenigd rond verschillende gemeenschappelijke belangen, zoals het aanvragen van schuldverlichting, hun recht om een economische democratie op te bouwen en toegang tot wereldwijde gezondheidsmaatregelen, waaronder vaccins tijdens de COVID-19 pandemie.

Ondanks deze overeenkomsten zou het overdreven zijn om ze — net als het Globale Noorden — één blok te noemen. In plaats daarvan beschouwen we het Globale Zuiden als zes groepen met gekoppelde relaties (en ook antagonistische geschillen tussen sommige van hen). Deze groepen zijn:

1. Socialistische onafhankelijke staten. Deze groep omvat zes landen (China, Vietnam, Venezuela, Laos, de Democratische Volksrepubliek Korea en Cuba) die zich blijven inzetten voor de socialistische weg, met al zijn complexe zwenkingen en bochten. Sinds 2016 heeft China, een belangrijk lid van de groep, het grootste bbp (KKP) ter wereld en een economie, bijna drie keer zo groot als die van India (een land met een vergelijkbare bevolking).¹² Het Chinese volk heeft de grootste prestatie in de moderne tijd geleverd op het gebied van menselijke ontwikkeling door 800 miljoen mensen uit de armoede te halen.¹³

2. Sterke onafhankelijkheid zoekende staten. Deze groep wordt gedefinieerd door staten die onlangs, ondanks de vele interne verschillen tussen hen, stappen hebben ondernomen om hun soevereiniteit te laten gelden, maar geen formeel socialistisch proces hebben opgezet. Veel van deze staten, zoals Eritrea en Mali, maken deel uit van de Group of Friends in Defence of the UN Charter, die in juli 2021 werd gevormd onder leiding van de Venezolaanse regering. Het Westen heeft deze aanmatiging op zijn beurt bestraft met extreme hybride oorlogsvoering.¹⁴ Rusland is een speciaal geval in deze groep. Het is een primair doelwit voor regimeverandering en dwangmaatregelen die erop gericht zijn het land te ontmantelen en te denucleariseren.

3. Huidige of historisch progressieve staten. De samenlevingen in deze landen zijn gevormd door nationale bevrijdingsbewegingen — zoals de strijd tegen de apartheid in Zuid-Afrika — en door bewegingen tegen dictaturen — zoals in Brazilië — waarvan de impact zich diep in hun politieke culturen heeft ingeprent. Ondanks de beperkingen van regeringen in deze groep, hun ernstige interne tegenstellingen en de moeilijkheden om zich los te maken van het wereldwijde kapitalistische systeem, zijn ze niet bezweken voor de inmenging van de VS. Geen van deze landen heeft echter geprofiteerd van een socialistische revolutie die hun nationale bourgeoisie had kunnen verzwakken door bijvoorbeeld substantiële landhervormingen of door het socialiseren van geavanceerde sectoren van de economie.

4. Nieuwe niet-gebonden staten. Deze landen, met een stijgend bbp, ontgroeien hun afhankelijkheid van het Westen. De omvang en schaal van hun economieën hebben hen enige bewegingsruimte gegeven om nationale economische belangen na te streven zonder actief politieke soevereiniteit te beogen. Ze hebben zich gerealiseerd dat het feit dat de VS buitenlandse reserves in beslag neemt en sancties gebruikt tegen ten minste 31,5% van de wereldbevolking, ernstige bedreigingen zijn geworden voor de globale meerderheid en dat de Verenigde Staten niet langer een laatste toevluchtsmarkt of een belangrijke leverancier van directe buitenlandse investeringen zijn.¹⁵

5. Het diverse Globale Zuiden. Deze groep omvat de 111 landen die geen duidelijke politieke, economische of militaire eenheid hebben. Ze verschillen in de mate waarin ze op één lijn zitten met het Globale Noorden.

6. Door de VS sterk gemilitariseerde staten. De twee landen die deel uitmaken van deze groep — de Republiek Korea en de Filipijnen — zijn in feite militaire kolonies van de Verenigde Staten, hoewel hun bevolkingen zich verzetten tegen de beperkingen van die ondergeschiktheid aan de militaire en veiligheidsbehoeften van de VS.

Samen zijn deze 145 landen (waaronder Palestina als VN-waarnemer) goed voor 85,8% van de wereldbevolking en 59,4% van het globale bbp (PPP).¹⁶ Zoals we in de laatste paragraaf zullen zien, maken deze zes groepen deel uit van grote regionale en internationale projecten die de nieuwe mentaliteit in het Globale Zuiden weerspiegelen — een mentaliteit die verschuift in de richting van regionalisme en multilateralisme en weg van de eenzijdige dominantie die door het imperialistische blok is gecreëerd.

Alleen al in 2017 heeft het Globale Noorden zich voor 2,2 biljoen dollar aan grondstoffen toegeëigend uit het Globale Zuiden — ‘genoeg om 15 keer een einde te maken aan extreme armoede’.

De golf van formele dekolonisaties die begon na het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945 — die een voorgeschiedenis had in Latijns-Amerika in de 19de eeuw, maar vervolgens opnieuw werd opgestart met de Cubaanse Revolutie (1959) — creëerde een nieuwe situatie voor het imperialisme. De territoriale terugtrekking van de imperialistische mogendheden betekende niet dat ze hun controle over de wereldeconomie verloren. Integendeel, het gaf vorm aan wat Kwame Nkrumah het neokolonialisme noemde.

In de afgelopen jaren zien we echter het langzaam afbrokkelen van de controle van het Westen over de wereldeconomie en de geleidelijke delegitimering van de hele neokoloniale structuur. Om dit verval beter te begrijpen, hebben we een methode gebruikt die Samir Amin bijna dertig jaar geleden ontwikkelde om de aard van imperialistische macht te beoordelen. Amin identificeerde vijf vormen van controle die de kern vormen van de neokoloniale structuur: controle over natuurlijke hulpbronnen, controle over geldstromen, controle over wetenschap en technologie, controle over militaire macht en controle over informatie

De controle van het Westen over natuurlijke hulpbronnen, financiële stromen en wetenschap en technologie wordt vandaag de dag op proef gesteld door de opkomst van de grote economieën van het Zuiden: China, India, Indonesië, Brazilië, Turkije en Mexico, die in 2022 allemaal tot de dertien grootste economieën ter wereld behoorden op basis van hun bbp (KKP).¹⁷ De indrukwekkende manier waarop China uit extreme armoede is gerezen, was de sleutel tot het verzwakken van de greep van het Globale Noorden op deze eerste drie controlemechanismen.

Ook twee uitspattingen van de Verenigde Staten en het imperialistische blok van halverwege de jaren 1990 tot 2010 droegen bij tot het verzwakken van deze greep. Ten eerste de oorlogen van de VS, van de wereldwijde oorlog tegen het terrorisme tot de oorlogen in Afghanistan, Irak en Libië. En ten tweede, de economische spreidstand van de VS, van de schuldimplosie op de Amerikaanse huizenmarkt tot de lakse regulering van het westerse banksysteem. Deze Amerikaanse oorlogen en de Derde Grote Depressie van 2007-2008 veroorzaakten een crisis in het leiderschap van het Globale Noorden over het wereldsysteem. In deze context zei de Russische president Vladimir Poetin op de Veiligheidsconferentie van München in 2007 dat de wereld geen nood heeft aan “één meester”.¹⁸ Een groot deel van het Globale Zuiden begon te twijfelen aan de rol van de VS als laatste toevluchtskoper, anker van het globale monetaire systeem en politieke stabilisator van de wereldorde.

Nieuwe ontwikkelingen in China en Rusland, die tegelijkertijd met deze Amerikaanse oorlogen en de chaos in het kapitalistische wereldsysteem plaatsvonden, versnelden deze evolutie. Ten eerste begon het Chinese leiderschap in de laatste jaren van de regering van Hu Jintao (2003-2013) zijn afhankelijkheid van de Amerikaanse markt en het Amerikaanse politieke leiderschap te heroverwegen. De vorming van de BRICS in 2009 maakte deel uit van deze nieuwe houding. Deze heroriëntatie werd vervolgens vertaald in een nieuw beleidskader onder leiding van Xi Jinping. Dit omvatte het creëren van alternatieven voor de Amerikaanse markt en leiderschap. Zo werd een interne markt gecreëerd door middel van grootschalige kapitaalinvesteringen, het uitroeien van extreme armoede en het uitbouwen van het One Belt, One Road (later Belt and Road) initiatief. Bovendien begon China het BRICS-proces te gebruiken om de vorming van nieuwe monetaire systemen en een nieuw politiek leiderschap aan te moedigen.

En in Rusland begon de regering tegen het einde van het eerste decennium van de jaren 2000 de schade te herstellen die de teloorgang van de Sovjet-Unie bij de bevolking had aangericht. Ten eerste begon de regering onder leiding van Poetin de energiesector terug te vorderen van de ‘oligarchen’ en de basis van de economie te organiseren rond de principes van zelfvoorziening, inclusief het binnenlands vasthouden van kapitaal en niet toestaan dat winsten verkast worden naar het banksysteem dat door het Westen wordt gecontroleerd. Ten tweede begon de regering de rol van Rusland in de OPEC+ (de Organisatie van Olie Exporterende Landen en tien niet-leden) te vergroten en zijn energiesector op te bouwen om olie en aardgas aan Europa te verkopen. Ondertussen voerde het Globale Noorden oorlogen tegen Irak en Libië en een hybride oorlog tegen Iran, die vooral op sancties berustte. Europa’s belangrijkste energiebronnen waren dus in het gedrang.

De economische aantrekkingskracht van China en Rusland — in de context van een langdurige economische crisis in het Noorden — bracht de landen van de Europese Unie tot een grotere integratie met Eurazië. Dit gebeurde op twee niveaus: Europese landen begonnen steeds meer te rekenen op Russische energie (een derde van de energiebehoefte van Duitsland werd bijvoorbeeld gedekt door Rusland) en op investeringen en technologie uit China (18 landen van de Europese Unie sloten zich aan bij het Belt and Road initiatief, waaronder Italië, Polen, Portugal en Tsjechië). Europa’s integratie met Azië was historisch logisch en noodzakelijk en vormde, samen met de opkomst van China, een bedreiging voor de eenpolige structuur van het globale Noorden en de neokoloniale structuur van de wereldeconomie.

De VS was niet in staat om deze integratie en de opkomst van China terug te draaien, daarom versnelde het, samen met zijn bondgenoten in het globale Noorden, de hybride oorlog tegen zowel China als Rusland. De speerpunten van deze oorlog waren aanvankelijk economisch (bijvoorbeeld door een handelsoorlog), maar richtten zich al snel op twee gebieden: Oekraïne en Taiwan. De oorlog in Oekraïne had twee belangrijke gevolgen voor de wereldorde: ten eerste verhoogde het de kostprijs van voedsel en brandstof over de hele wereld en ten tweede weigerden veel ontwikkelingslanden te buigen voor het Westen en zijn houding ten opzichte van de oorlog. Samen leidden deze gevolgen tot een nieuwe mentaliteit in de ontwikkelingslanden en de opkomst van een nieuwe niet-gebondenheid.

De oorlog in Oekraïne veroorzaakte een nieuwe mentaliteit in de ontwikkelingslanden en de opkomst van een nieuwe ongebondenheid.

De controle van het Globale Noorden over militaire macht en informatie is echter niet afgenomen. In een tijd van economische futloosheid en politieke kwetsbaarheid speelt het Globale Noorden — geleid door de Verenigde Staten — de rest van zijn macht voluit uit en brengt daarmee het bestaan van de planeet in gevaar. Zoals uit ons onderzoek blijkt, besteden de landen in het Globale Noorden — vooral de Verenigde Staten — een aanzienlijk deel van hun budget aan wapens, bouwen ze systemen die elk aspect van het menselijk leven bedreigen en verspillen ze het menselijk vernuft aan manieren om het leven te vernietigen in plaats van het te versterken.

De Verenigde Staten en hun bondgenoten hebben er in het tweede decennium van de eenentwintigste eeuw alles aan gedaan om hun controle over de planeet te verzekeren. De NAVO-oorlog tegen Libië in 2011 was een sterk signaal van Westerse handhaving, een voorproefje op de discussies over het gebruik van een wereldwijde NAVO als platform om Westerse militaire agressie te bevorderen, van de Zuid-Chinese Zee tot het Caribisch gebied. Sancties probeerden iedereen te straffen die de door de Verenigde Staten en hun bondgenoten getrokken grenzen overschreed, waardoor landen werden buitengesloten uit het internationale financiële systeem en hele bevolkingsgroepen geen toegang meer hadden tot medicijnen, voedsel en andere basisgoederen. (Het is vermeldenswaard dat sancties, die de afgelopen twintig jaar met 933% zijn toegenomen, een favoriete vorm van interventie onder leiding van de VS zijn geworden).¹⁹ Tot slot keerde het Internationaal Monetair Fonds (IMF) terug met een hernieuwde besparingsagenda, die zelfs tijdens de pandemie werd bekrachtigd, waardoor tientallen arme landen gedwongen werden meer te betalen aan rijke aandeelhouders dan aan hun eigen gezondheidszorg- en onderwijssystemen.²⁰

In 2018 verklaarden de Verenigde Staten het einde van de oorlog tegen terreur en gaven ze in hun nationale defensiestrategie duidelijk aan dat de opkomst van China en Rusland hun grootste besognes waren. De Amerikaanse minister van Defensie Jim Mattis sprak openlijk over de noodzaak om de opkomst van ‘bijna-rivalen’ — China en Rusland — te voorkomen en stelde voor om het hele arsenaal aan Amerikaanse macht in te zetten om hen op de knieën te dwingen.²¹

De Verenigde Staten hebben niet alleen honderden militaire bases die Eurazië omsingelen; ze hebben ook bondgenoten, van Duitsland tot Japan, die hen de voorste posities geven tegen zowel Rusland als China.

Om hun dominante positie in de wereldorde te bevestigen, hebben de Verenigde Staten en hun bondgenoten hun militaire uitgaven disproportioneel verhoogd. Het Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) berekende dat de Amerikaanse militaire uitgaven in 2022 ruwweg 877 miljard dollar bedroegen, of ruwweg 39% van de geschatte wereldwijde militaire uitgaven.²² Uit een recent rapport in Monthly Review blijkt echter dat dit cijfer enorm onderschat wordt. De werkelijke militaire uitgaven van de VS liggen dichter bij 1,537 biljoen dollar — bijna het dubbele van de berekening van SIPRI en de officiële cijfers van de VS.²³ Als we de geschatte uitgaven uit 2022 van andere NAVO-staten (360 miljard dollar) en alle door de VS gedomineerde militaire bondgenoten buiten de NAVO (234 miljard dollar), gebaseerd op officiële cijfers, erbij optellen, komen de totale militaire uitgaven van dit militaire blok, geleid door de VS, uit op 2,13 biljoen dollar, hoewel dit heel goed onder de werkelijke uitgaven zou kunnen liggen. Deze berekening brengt de wereldwijde militaire uitgaven in 2022 op 2,87 biljoen dollar. Met andere woorden, het door de VS geleide militaire blok is goed voor 74,3% van de militaire uitgaven in de wereld en de VS geeft per hoofd van de bevolking 12,6 keer meer uit dan het wereldgemiddelde (Israël, dat op de tweede plaats komt, geeft per hoofd van de bevolking 7,2 keer meer uit dan het wereldgemiddelde en de andere imperialistische mogendheden geven 2 tot 3 keer meer uit dan het wereldgemiddelde).²⁴

China is goed voor 10% van de wereldwijde militaire uitgaven (292 miljard dollar) en de militaire uitgaven per hoofd van de bevolking zijn 22 keer lager dan die van de Verenigde Staten. Paniekzaaierij over de Chinese militaire uitgaven wordt niet gestaafd door de feiten. Wat wél door feiten wordt gestaafd, is dat China meer van zijn sociale rijkdom uitgeeft aan infrastructuur en industrie dan aan militaire verspilling. Ondertussen geeft de VS volgens het Centre on Budget and Policies Priorities slechts 252 miljard dollar uit aan onderwijs, maar 1,537 biljoen dollar aan het leger, gedeeltelijk voor het betalen van hun naar schatting 902 militaire bases over de hele wereld.²⁵

Tussen 1776 en 2019 kwamen de VS wereldwijd minstens 392 keer militair tussenbeide. De helft van deze operaties werd uitgevoerd tussen 1950 en 2019.

Het enige gebied in de wereld dat vrij is van het militaire apparaat van de VS zijn grote delen van Eurazië: China, India, Iran en Rusland. Sinds 1992 dromen de Verenigde Staten ervan om deze regio te beheersen, onder andere door het gebruik van hun militaire macht. In 1997 waarschuwde Zbigniew Brzezinski, de voormalige nationale veiligheidsadviseur van de Amerikaanse president Jimmy Carter, dat “het gevaarlijkste scenario een grote coalitie van China, Rusland en misschien Iran zou zijn, een “anti-hegemoniale” coalitie die niet door ideologie maar door complementaire klachten verenigd is”. “Voor Amerika”, schreef Brzezinski, “is Eurazië de belangrijkste geopolitieke prijs”. Hij zei dat Eurazië “het schaakbord is waarop de strijd om de dominantie van de wereld nog steeds wordt gespeeld”.²⁶ Om dit scenario te vermijden waarschuwden Brzezinski en anderen dat de VS moesten proberen om ofwel China ofwel Rusland voor zich te winnen om de ander te isoleren en zo het Euraziatische ‘schaakbord’ te domineren.

De afgelopen decennia hebben de Verenigde Staten echter precies het tegenovergestelde gedaan en in plaats daarvan ervoor gekozen om zowel China als Rusland onder druk te zetten door middel van hun Nieuwe Koude Oorlog, die, zoals Brzezinski voorspelde, deze twee landen heeft samengebracht in een strategisch bilateraal en multilateraal bondgenootschap. Uit gegevens van de Amerikaanse Congressional Research Service blijkt bovendien dat de Amerikaanse strijdkrachten tussen 1798 en 2023 in 101 landen zijn ingezet.²⁷ Volgens het Military Intervention Project heeft de VS tussen 1776 en 2019 wereldwijd minstens 392 militaire interventies uitgevoerd. De helft van deze operaties werd uitgevoerd tussen 1950 en 2019, en 25% ervan vond plaats in de periode na de Koude Oorlog.²⁸ Alleen al in 2022 werden 317 imperialistische strijdkrachten ingezet in landen in het Globale Zuiden en 137 bij bondgenoten in het Globale Noorden, in totaal 454 keer.²⁹

Onlangs deden Jens Stoltenberg, Ursula von der Leyen en Charles Michel voor de NAVO en de EU een gezamenlijke verklaring die misschien wel het beste bewijs is van de raciale, politieke, militaire en economische plannen van Westen tijdens de Nieuwe Koude Oorlog. “De NAVO en de EU spelen een complementaire, coherente en wederzijds versterkende rol bij de ondersteuning van internationale vrede en veiligheid. We zullen de gecombineerde middelen die ons ter beschikking staan, of die nu politiek, economisch of militair zijn, blijven inzetten om onze gemeenschappelijke doelstellingen na te streven, ten voordele van onze miljard burgers.”³⁰

OVER HET ONTSTAAN VAN NIEUWE ORGANISATIES

Op de laatste dag van de BRICS-top in Johannesburg, Zuid-Afrika, in augustus 2023, verwelkomden de vijf oprichtende staten (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika) zes nieuwe leden: Argentinië, Egypte, Ethiopië, Iran, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten.³¹ Hoewel de nieuwe rechtse regering van Argentinië onder leiding van Javier Milei zich op 29 december 2023 officieel terugtrok uit BRICS, omvatten de tien BRICS-landen nu 45,5% van de wereldbevolking, met een gecombineerd globaal bbp (PPP) van 35,6%. Ter vergelijking: hoewel de G7-landen (Canada, Frankrijk, Duitsland, Italië, Japan, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten) slechts 10% van de wereldbevolking vertegenwoordigen, is hun aandeel in het globale bbp (PPP) 30,4%. Terwijl de landen die vandaag de BRICS10 vormen goed zijn voor 44% van de wereldwijde industriële productie, zijn hun tegenhangers van de G7 goed voor slechts 21,6%.³² Alle beschikbare indicatoren, zoals de graanproductie en het volume van de metaalproductie, laten de immense macht van de onlangs uitgebreide BRICS10 zien. Celso Amorim, adviseur van de Braziliaanse regering en een van de architecten van BRICS tijdens zijn vorige ambtstermijn als minister van Buitenlandse Zaken, meende over de nieuwe ontwikkeling dat “de wereld niet langer kan worden gedicteerd door de G7”.³³

Zeker is dat de BRICS10-landen, ondanks al hun interne hiërarchieën en uitdagingen, nu een groter deel van het globale bbp vertegenwoordigen dan de G7, die zich blijft gedragen als het uitvoerende orgaan van de wereld. Drieëntwintig landen hebben vóór de bijeenkomst in Zuid-Afrika het lidmaatschap aangevraagd (waaronder zeven van de dertien landen in de OPEC), maar meer dan veertig landen hebben belangstelling getoond om lid te worden van BRICS, waaronder Indonesië, ‘s werelds zevende grootste land in termen van bbp (PPP).

De BRICS10-landen vertegenwoordigen nu een groter deel van het Globale bbp dan de G7, dat zich blijft gedragen als het uitvoerende orgaan van de wereld.

Belangrijk is dat de BRICS10 niet onafhankelijk opereert van nieuwe regionale formaties die ernaar streven platforms op te bouwen buiten de greep van het Westen, zoals de Gemeenschap van Latijns-Amerikaanse en Caribische Staten (CELAC) en de Sjanghai Samenwerkingsorganisatie (SCO). In plaats daarvan heeft het BRICS10-lidmaatschap het potentieel om het regionalisme te versterken voor degenen die al deel uitmaken van deze regionale fora.

Waarom verwelkomde BRICS zo’n ongelijksoortige groep landen, waaronder twee monarchieën? Toen hem werd gevraagd iets te zeggen over het karakter van de nieuwe volwaardige lidstaten, zei Braziliaans president Luiz Inácio Lula da Silva: “Wat telt is niet wie er regeert, maar het belang van het land. We kunnen het geopolitieke belang van Iran en andere landen die zich bij BRICS zullen aansluiten niet ontkennen.” Dit is de maatstaf voor de beslissing van de oprichters om hun alliantie uit te breiden.

Minstens drie belangrijke kwesties liggen aan de basis van de groei van de BRICS: controle over energievoorziening en -routes, controle over globale financiële en ontwikkelingssystemen en controle over instellingen voor vrede en veiligheid.

CONTROLE OVER ENERGIELEVERINGEN EN -ROUTES.

De BRICS10 heeft nu een formidabele energiegroep gecreëerd. Iran, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten zijn ook lid van de OPEC, die samen met Rusland, een belangrijk lid van de OPEC+, nu goed is voor 26,3 miljoen vaten olie per dag, een kleine 30% van de wereldwijde dagelijkse olieproductie.³⁴ De bemiddeling van China bij de overeenkomst tussen Iran en Saoedi-Arabië in april, zorgde ervoor dat beide olieproducerende landen lid konden worden van de BRICS. Egypte, een andere nieuwe toevoeging aan de BRICS10, is weliswaar geen OPEC-lid, maar wel een van de grootste Afrikaanse olieproducenten, met een productie die goed is voor meer dan een kwart van de wereldwijde productie.³⁵ Het gaat hier niet alleen om de productie van olie, maar ook om de totstandkoming van nieuwe globale energieroutes.

Het door China geleide Belt and Road Initiatief heeft, samen met de ontwikkeling van Saoedi-Arabië’s Vision 2030, al een web van olie- en aardgasplatforms gecreëerd in het Zuiden, geïntegreerd in de uitbreiding van de Khalifa Port en aardgasfaciliteiten in Fujairah en Ruwais (in de Verenigde Arabische Emiraten). Het ligt in de lijn der verwachtingen dat de BRICS10 zijn energie-infrastructuur zal beginnen te coördineren met andere energieproducenten. De spanningen tussen Rusland en Saoedi-Arabië over olievolumes verleden jaar liepen bijvoorbeeld hoog op omdat Rusland zijn quota overschreed in een poging om de westerse sancties te compenseren die het kreeg opgelegd als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Nu hebben deze twee landen een ander forum, buiten OPEC+ en met China aan tafel, om een gemeenschappelijke energieagenda op te stellen. Dit groeiende platform dreigt ook het petrodollarsysteem te ondermijnen, nu meer landen — zoals Saoedi-Arabië — van plan zijn om olie aan China te verkopen in renminbi, of RMB (China’s twee andere belangrijkste olieleveranciers, Irak en Rusland, doen al betalingen in RMB).

CONTROLE OVER FINANCIËLE SYSTEMEN EN WERELDWIJDE ONTWIKKELINGEN

Zowel de discussies op de BRICS-top als het uiteindelijke communiqué concentreerden zich op de noodzaak om de financiële en ontwikkelingsarchitectuur in de wereld te versterken, los van het triumviraat van IMF, Wall Street en de Amerikaanse dollar. De BRICS streeft er echter niet naar de gevestigde globale handels- en ontwikkelingsinstellingen, zoals de Wereldhandelsorganisatie (WTO), de Wereldbank en het IMF, te negeren. In de slotverklaring van de top bevestigden de BRICS-landen bijvoorbeeld opnieuw het belang van het “op regels gebaseerde multilaterale handelsstelsel met de Wereldhandelsorganisatie als kern” en riepen ze op tot “een robuust mondiaal financieel vangnet met een op quota gebaseerd en van voldoende middelen voorzien IMF als kern”.³⁶

Met BRICS10 hebben Rusland en Saoedi-Arabië een ander forum, buiten OPEC+, om een gemeenschappelijke energie-agenda op te stellen die het petrodollarsysteem zal ondermijnen.

Deze voorstellen breken niet fundamenteel met het IMF of de WTO; ze bieden vooral een tweeledige weg vooruit: ten eerste moeten de BRICS-landen meer controle en sturing uitoefenen over deze organisaties, waarvan ze lid zijn maar die ondergeschikt zijn gemaakt aan een westerse agenda, en ten tweede moeten de BRICS-landen hun ambities om hun eigen parallelle instellingen op te zetten (zoals de Nieuwe Ontwikkelingsbank of NDB) verwezenlijken. Het investeringsfonds van Saoedi-Arabië alleen al is bijna 1 biljoen dollar waard, waarmee de NDB gedeeltelijk van middelen zou kunnen worden voorzien.³⁷

De agenda van de BRICS om “de stabiliteit, betrouwbaarheid en eerlijkheid van de globale financiële architectuur” te verbeteren, legde BRICS-voorzitter Cyril Ramaphosa uit, wordt vooral uitgevoerd door het “gebruik van lokale valuta’s, alternatieve financiële regelingen en alternatieve betalingssystemen”.³⁸ Het concept van ‘lokale valuta’ verwijst naar de groeiende praktijk van staten om hun eigen valuta te gebruiken voor grensoverschrijdende handel in plaats van te vertrouwen op de dollar. Hoewel ongeveer 150 munteenheden in de wereld als wettig betaalmiddel worden beschouwd, zijn grensoverschrijdende betalingen bijna altijd gebaseerd op de dollar (die vanaf 2021 goed is voor 40% van de stromen via het netwerk van de Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunications of SWIFT).³⁹

Andere valuta’s spelen een beperkte rol: de Chinese RMB is goed voor 2,5% van de grensoverschrijdende betalingen.⁴⁰ De opkomst van nieuwe wereldwijde betalingsplatforms — zoals China’s Cross-Border Payment Interbank System, India’s Unified Payments Interface en Ruslands Financial Messaging System (SPFS) — en regionale digitale valutasystemen belooft het gebruik van alternatieve valuta’s echter te vergroten. Zo boden cryptomunt-activa kortstondig een potentiële uitweg voor nieuwe handelssystemen voordat hun waarde daalde, en de BRICS10 keurde onlangs de oprichting goed van een werkgroep om een BRICS-referentiemunt te bestuderen.

De BRICS-voorstellen zijn geen fundamentele breuk met het IMF of de WTO; ze bieden veeleer een tweeledig pad voorwaarts.

Na de uitbreiding van de BRICS-landen zei de NDB dat ze haar ledenbestand ook zal uitbreiden en dat, zoals in haar Algemene Strategie 2022-2026 wordt opgemerkt, 30% van al haar financiering in lokale valuta zal plaatsvinden.⁴¹ Als onderdeel van haar kader voor een nieuw ontwikkelingssysteem zei voorzitter Dilma Rousseff dat de NDB niet het beleid van het IMF zal volgen om voorwaarden te stellen aan landen die geld lenen. “Wij wijzen elke vorm van voorwaardelijkheid af”, zei Rousseff. “Vaak wordt een lening gegeven op voorwaarde dat bepaalde beleidsmaatregelen worden uitgevoerd. Dat doen we niet. We respecteren het beleid van elk land”.⁴²

De toetreding van Ethiopië en Iran tot de BRICS10 laat zien hoe grote zuidelijke staten reageren op het sanctiebeleid van het Westen tegen tientallen landen, waaronder twee oprichtende BRICS-leden (China en Rusland). China drijft al lang handel met Ethiopië, wiens hoofdstad Addis Abeba het hoofdkwartier van de Afrikaanse Unie is. Ethiopië bij de BRICS betrekken zorgt ervoor dat dit grote land (met een aanzienlijke bevolking en immense landbouwgronden) niet opnieuw in de westerse invloedssfeer terechtkomt.

CONTROLE OVER INSTELLINGEN VOOR VREDE EN VEILIGHEID

In hun communiqué schrijven de BRICS-landen over het belang van een ‘uitgebreide hervorming van de VN, inclusief de Veiligheidsraad’.⁴³ Momenteel telt de VN-Veiligheidsraad vijftien leden, waarvan er vijf permanent zijn (China, Frankrijk, Rusland, het VK en de VS). Er zijn geen permanente leden uit Afrika, Latijns-Amerika of het dichtstbevolkte land ter wereld, India. Om deze ongelijkheden weg te werken, biedt BRICS zijn steun aan “de legitieme aspiraties van opkomende en ontwikkelingslanden uit Afrika, Azië en Latijns-Amerika, waaronder Brazilië, India en Zuid-Afrika, om een grotere rol te spelen in internationale aangelegenheden”.⁴⁴ De weigering van het Westen om deze landen een permanente zetel in de VN-Veiligheidsraad te geven, heeft hun engagement voor het BRICS-proces en hun rol in de G20 alleen maar versterkt.

Drie belangrijke interregionale platforms, die zich nog in een embryonaal stadium bevinden, definiëren het nieuwe regionalisme en multilateralisme:

1. BRICS10 (een uitbreiding van de in 2009 opgerichte BRIC), dat grotendeels een strategische maar ook economische grootmacht is, heeft tien officiële leden en verschillende officieuze partners.

2. De Shanghai Samenwerkingsorganisatie (2001), die grotendeels werd opgericht rond veiligheidskwesties in Centraal-Azië, heeft zich ontwikkeld tot gespreksforum over ontwikkeling en handel.

3. De Group of Friends in Defence of the UN Charter (2021), dat vooral een politiek platform is, verenigt twintig VN-lidstaten die de dupe zijn van illegale Amerikaanse sancties, van Algerije tot Zimbabwe. Veel van deze staten hebben de BRICS-top bijgewoond als genodigden en staan te popelen om als volwaardig lid toe te treden tot de BRICS10.

Het is geen toeval dat drie landen die de schietschijven zijn van de chantagecampagnes van het imperialistische blok, in alle drie deze organisaties zitten: China, Iran en Rusland.

Verschillende gemeenschappelijke uitdagingen en kansen die in het Zuiden opdoken hebben veel landen samengebracht rond de behoefte aan een gemeenschappelijk kader voor discussie en samenwerking. Deze gemeenschappelijke belangen omvatten de behoefte aan:

• Multilateralisme en regionalisme die gericht zijn op het creëren van een samenwerking, verankerd in het Zuiden.
• Modernisering die zich richt op het opbouwen van regionale en continentale economieën die lokale valuta’s gebruiken in plaats van de dollar voor handel en reserves.
• Soevereiniteit, die barrières moet opwerpen tegen westerse interventie zoals militaire verstrengeling en digitaal kolonialisme (die allebei interventies van de Amerikaanse inlichtingendiensten vergemakkelijken).
• Herstelbetalingen, die collectieve onderhandelingen moeten inhouden om de eeuwenoude schuldenvallen van het Westen en het misbruik van het overtollige koolstofbudget te compenseren, evenals de veel verdergaande erfenis van het kolonialisme.

Dit artikel is een inkorting van dossier nr. 72, The Churning of the Global Order van Tricontinental: Instituut voor Sociaal Onderzoek, www.thetricontinental.org/dossier-72-the-churning-of-the-global-order. Bij de bewerking voor de vertaling werd vooral geknipt in de schema’s van het Globale Noorden en de analyse van de militaire uitgaven op wereldschaal. Het dossier van Tricontinental is op zijn beurt gebaseerd op onderzoek in samenwerking Global South Insights: Hyper-Imperialism: A Dangerous Decadent New Stage, Studies on Contemporary Dilemmas no. 4, 23 januari 2024, https://thetricontinental.org/studies-on-contemporary-dilemmas-4-hyper-imperialism.

1. Ministerie van Buitenlandse Zaken van Japan, persconferentie door buitenlandse perssecretaris Ono Hirariko, 25 januari 2023, www.mofa.go.jp/press/kaiken/kaiken24e_000202.html..
2. Ministerie van Buitenlandse Zaken van Japan, Diplomatic Bluebook 2023: Japanse diplomatie en internationale situatie in 2022, 29 september 2023, www.mofa.go.jp/policy/other/bluebook/2023/pdf/en_index.html, i en 3.
3. Emmanuel Macron (president van Frankrijk), “Frankrijk in de wereld”, Veiligheidsconferentie München, Duitsland, 17 februari 2023, https://securityconference.org/en/medialibrary/collection/munich-security-conference-2023/./.
4. Saara Kuugongelwa-Amadhila (premier van Namibië), Francia Márquez (vicepresident van Colombia), Mauro Luiz Iecker Vieira (minister van Buitenlandse Zaken van Brazilië), Enrique Manalo (minister van Buitenlandse Zaken van de Filipijnen), en Christoph Heusgen (moderator, voormalig ambassadeur van Duitsland bij de Verenigde Naties); Voorzitter van de Veiligheidsconferentie van München), “Defending the UN Charter and the Rules-Based International Order”, Veiligheidsconferentie van München, Duitsland, 18 februari 2023, https://securityconference.org/en/medialibrary/collection/munich-security-conference-2023/….
5. BlackRock Investment Institute, 2023 Global Outlook: A New Investment Playbook (New York: BlackRock, 2 oktober 2023, www.blackrock.com/ca/institutional/en/literature/market-commentary/bii-2023-global-outlook-ca.pdf?switchLocale=y&siteEntryPassthrough=true, 13; Credit Suisse, Investment Outlook 2023: A Fundamental Reset (Zürich: Credit Suisse, 2022), www.credit-suisse.com/about-us-news/en/articles/news-and-expertise/investment-outlook-2023-a-fundamental-reset-202211.html#:~:text=We%20nu%20verwacht%20de%20euro,beheert%20om%20een%20recessie%20te%vermijden, 14.,14
6. Credit Suisse, Investeringsvooruitzichten 2023, 14.
7. Flavia Krause-Jackson, Ania Nussbaum en Kitty Donaldson, “The French Won’t Forget Being Snubbed Over Submarines”, Bloomberg, 22 september 2021, www.bloomberg.com/news/articles/2021-09-22/how-france-can-respond-to-australia-u-s-u-k-submarine-deal; Vijay Prashad, ‘Clear Away the Hype: The US and Australia signed a Nuclear Arms Deal, Simple as That’,Peoples Dispatch, 22 september 2021, https://peoplesdispatch.org/2021/09/22/clear-away-the-hype-the-us-and-australia-signed-a-nuclear-arms-deal-simple-as-that/.; Vijay Prashad, ‘Clear Away the Hype: The US and Australia signed a Nuclear Arms Deal, Simple as That’,Peoples Dispatch, 22 september 2021.
8. Samir Amin, Class and Nation, Historically and in the Current Crisis (New York: Monthly Review Press, 1980), 104; Tricontinental: Institute for Social Research, Resurrecting the Concept of the Triad, nieuwsbrief nr. 22, 1 juni 2023, https://thetricontinental.org/newsletterissue/triad/..
9. Niettemin is er bewijs dat tegen 1600 minstens 56 miljoen inheemse mensen in Amerika waren omgekomen als gevolg van koloniaal geweld en de introductie van dodelijke ziekteverwekkers; minstens 15,5 miljoen Afrikanen werden gevangen en verkocht in de Atlantische slavenhandel; minstens 10 miljoen mensen stierven in Congo tussen 1885 en 1960 als gevolg van de hebzucht van het Belgische kolonialisme; en alleen al tussen 1880 en 1920 (een klein stukje van het Britse kolonialisme in Indië) stierven minstens 165 miljoen Indiërs als gevolg van Brits koloniaal geweld. Zie: Alexander Koch ea., ‘Earth System Impacts of the European Arrival and Great Dying in the Americas after 1492’, Quaternary Science Reviews 207 (1 maart 2019): 13-36, https://doi.org/10.1016/j.quascirev.2018.12.004; Steven J. Micheletti ea., ‘Genetic Consequences of the Transatlantic Slave Trade in the Americas’, The American Journal of Human Genetics 107, no. 2 (6 augustus 2020): 265-77, https://doi.org/10.1016/j.ajhg.2020.06.012; Adam Hochschild, King Leopold’s Ghost: A Story of Greed, Terror, and Heroism in Colonial Africa (Boston: Houghton Mifflin, 1999); Fritz Blackwell, ‘The British Impact on India, 1700-1900’,Association for Asian Studies 13, no. 2 (Fall 2008), www.asianstudies.org/publications/eaa/archives/the-british-impact-on-india-1700-1900/; en Dylan Sullivan en Jason Hickel, ‘Capitalism and Extreme Poverty: A Global Analysis of Real Wage, Human Height, and Mortality since the Long 16th Century’, World Development 161 (januari 2023): 12.; Steven J. Micheletti ea., ‘Genetic Consequences of the Transatlantic Slave Trade in the Americas’, The American Journal of Human Genetics 107, no. 2 (6 augustus 2020): 265-77; Adam Hochschild, King Leopold’s Ghost: A Story of Greed, Terror, and Heroism in Colonial Africa (Boston: Houghton Mifflin, 1999); Fritz Blackwell, ‘The British Impact on India, 1700-1900’,Association for Asian Studies 13, no. 2 (Fall 2008; en Dylan Sullivan en Jason Hickel, ‘Capitalism and Extreme Poverty: A Global Analysis of Real Wage, Human Height, and Mortality since the Long 16th Century’, World Development 161 (januari 2023): 12.
10. Eigen uitwerking van Global South Insights op basis van gegevens uit ‘World Development Indicators’ [WDI], Wereldbank, geraadpleegd op 20 oktober 2022, https://datatopics.worldbank.org/world-development-indicators/ en ‘World Economic Outlook’ [WEO], Internationaal Monetair Fonds (IMF), geraadpleegd op 20 oktober 2022, www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2029/October. en ‘World Economic Outlook’ [WEO], Internationaal Monetair Fonds (IMF), geraadpleegd op 20 oktober 2022.
11. Jason Hickel, Dylan Sullivan en Huzaifa Zoomkawala, ‘Plunder in the Post-Colonial Era: Quantifying Drain from the Global South Through Unequal Exchange, 1960-2018’, Nieuwe Politieke Economie 26, nr. 6 (2021).
12. Eigen uitwerking Global South Insights op basis van IMF WEO.
13. Tricontinental: Institute for Social Research, ‘Serve the People: The Eradication of Extreme Poverty in China’, Studies on Socialist Construction 1, 23 juli 2021, https://thetricontinental.org/studies-1-socialist-construction/….
14. Voor meer info over hybride oorlog, lees Tricontinental: Institute for Social Research, Twilight: The Erosion of US Control and the Multipolar Future, dossier nr. 36, 4 januari 2021, https://thetricontinental.org/dossier-36-twilight/ en Venezuela and Hybrid Wars in Latin America, dossier nr. 17, 3 juni 2019, https://thetricontinental.org/dossier-17-venezuela-and-hybrid-wars-in-latin-america/.. en Venezuela and Hybrid Wars in Latin America, dossier nr. 17, 3 juni 2019..
15. Eigen uitwerking Global South Insights op basis van ‘World Population Prospects 2022’ [WPP], Department of Economics and Social Affairs, Verenigde Naties, 1 juli 2022,https://population.un.org/wpp/en ‘What Are Sanctions?’, SanctionsKill Campaign, september 2022,https://sanctionskill.org.en ‘What Are Sanctions?’, SanctionsKill Campaign, september 2022,.
16. Eigen uitwerking Global South Insights op basis van UN WPP en IMF WEO.
17. Eigen uitwerking Global South Insights op basis van IMF WEO; Tricontinental: Institute for Social Research, The World Needs a New Socialist Development Theory, dossier nr. 66, 4 juli 2023,https://thetricontinental.org/dossier-66-development-theory/….
18. Vladimir Poetin, toespraak op de Veiligheidsconferentie van München, München, Duitsland, 10 februari 2007, http://en.kremlin.ru/events/president/transcripts/24034..
19. Francisco R. Rodríguez, ‘The Human Consequences of Economic Sanctions’, Centre for Economic Policy Research, 4 mei 2023, https://cepr.net/press-release/new-report-finds-that-economic-sanctions-are-often-deadly-and-harm-peoples-living-standards-in-target-countries/; The Treasury Sanctions Review 2021, US Department of the Treasury, 18 oktober 2021, https://home.treasury.gov/system/files/136/Treasury-2021-sanctions-review.pdf, 2.; The Treasury Sanctions Review 2021, US Department of the Treasury, 18 oktober 2021, 2.
20. A World of Debt, Verenigde Naties, 12 juli 2023, https://unctad.org/publication/world-of-debt. Voor meer informatie over de schuldencrisis, lees Tricontinental: Institute for Social Research, Life or Debt: The Stranglehold of Neocolonialism and Africa’s Search for Alternatives, dossier nr. 63, 11 april 2023, https://thetricontinental.org/dossier-63-african-debt-crisis/… Voor meer informatie over de schuldencrisis, lees Tricontinental: Institute for Social Research, Life or Debt: The Stranglehold of Neocolonialism and Africa’s Search for Alternatives, dossier nr. 63, 11 april 2023..
21. Jim Mattis, ‘Remarks by Secretary Mattis on the National Defence Strategy’, Amerikaans ministerie van Defensie, 19 januari 2018, www.defense.gov/News/Transcripts/Transcript/Article/1420042/remarks-by-secretary-mattis-on-the-national-defense-strategy/..
22. World Military Expenditure Reaches New Record High as European Spending Surges’, Stockholm International Peace Research Institute, 24 april 2023, www.sipri.org/media/press-release/2023/world-military-expenditure-reaches-new-record-high-european-spending-surges..
23. Gisela Cernadas en John Bellamy Foster, ‘Actual US Military Spending Reached $1.53 trillion in 2022 — More than Twice Acknowleded Level: New Estimates Based on US National Accounts’, Monthly Review, 1 november 2023, https://monthlyreview.org/2023/11/01/actual-u-s-military-spending-reached-1-53-trillion-in-2022-more-than-twice-acknowledged-level-new-estimates-based-on-u-s-national-accounts/….
24. Eigen uitwerking Global South Insights op basis van aangepaste cijfers uit ‘SIPRI Military Expenditure Database’, Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI), bekeken in oktober 2023, www.sipri.org/databases/milex; en Maandoverzicht.; en Maandoverzicht.
25. Policy Basics: Where Do Our Federal Tax Dollars Go’, Centre on Budget and Policy Priorities, 28 september 2023, www.cbpp.org/research/policy-basics-where-do-our-federal-tax-dollars-go; ‘USA’s Military Empire: A Visual Database’, World Beyond War, geraadpleegd op 27 november 2023, https://worldbeyondwar.org/no-bases/. Voor meer informatie over Amerikaanse militaire bases, lees Tricontinental: Institute for Social Research, ‘Defending Our Sovereignty: US Military Bases in Africa and the Future of African Unity’, dossier nr. 42, 5 juli 2021, https://thetricontinental.org/dossier-42-militarisation-africa/..; ‘USA’s Military Empire: A Visual Database’, World Beyond War, geraadpleegd op 27 november 2023. Voor meer informatie over Amerikaanse militaire bases, lees Tricontinental: Institute for Social Research, ‘Defending Our Sovereignty: US Military Bases in Africa and the Future of African Unity’, dossier nr. 42, 5 juli 2021..
26. Zbigniew Brzezinski, The Grand Chessboard: American Primacy and Its Geostrategic Imperatives (New York: Basic Books, 1997), 55; 30–31.
27. Instances of Use of United States Armed Forces Abroad, 1798-2023’, Congressional Research Service, 7 juni 2023, https://crsreports.congress.gov/product/pdf/R/R42738..
28. Sidita Kushi en Monica Duffy Toft, ‘Introducing the Military Intervention Project: A New Dataset on US Military Interventions, 1776-2019’, Journal of Conflict Resolution 67, no. 4 (2023): 752-779. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/00220027221117546?icid=int.sj-full-text.citing-articles.1..
29. The Military Balance 2023, International Institute for Security Studies, 15 februari 2023,www.iiss.org/en/publications/the-military-balance/..
30. Jens Stoltenberg, Ursula von der Leyen en Charles Michel, ‘Gezamenlijke verklaring over de samenwerking tussen de EU en de NAVO’, Noord-Atlantische Verdragsorganisatie, 10 januari 2023, www.nato.int/cps/en/natohq/official_texts_210549.htm..
31. Voor meer informatie over BRICS, zie Tricontinental: Institute for Social Research, BRICS: Uma alternativa ao imperialismo? [BRICS: Een nieuw alternatief voor imperialisme?], 31 augustus 2023, https://thetricontinental.org/pt-pt/brasil/brics-uma-alternativa-ao-imperialismo/..
32. Eigen uitwerking van Global South Insights op basis van WPP van de VN, WDI van de Wereldbank en WEO van het IMF.
33. BRICS’ Credibility Growing as World Not Willing to Live by G7 Dogma — Brazilian Adviser’, TASS, 22 augustus 2023, https://tass.com/world/1663753?utm_source=google.com&utm_medium=organic&utm_campaign=google.com&utm_referrer=google.com..
34. Sean Hill en Owen Comstock, “What Is OPEC+ and How Is It Different from OPEC?”, US Energy Information Administration, 9 mei 2023, www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=56420#:~:text=OPEC%20en%20OPEC%2B%20landen%20gecombineerd,instabiliteit%20in%20rude%20olie%20output..
35. ‘Egypt: Oil Production’, The Global Economy, geraadpleegd op 15 november 2023, www.theglobaleconomy.com/Egypt/oil_production/..
36. BRICS and Africa: Partnership for Mutually Accelerated Growth, Sustainable Development, and Inclusive Multilateralism, XV BRICS Summit II Declaration, Johannesburg, Zuid-Afrika, 23 augustus 2023, https://brics2023.gov.za/wp-content/uploads/2023/08/Jhb-II-Declaration-24-August-2023-1.pdf, 3.
37. Abeer Abu Omar en Vivian Nereim, ‘Saudi Sovereign Fund Targets $1.1 Trillion in Assets by 2025’, Bloomberg, 24 januari 2021, www.bloomberg.com/news/articles/2021-01-24/saudi-sovereign-fund-targets-1-1-trillion-in-assets-by-2025?leadSource=uverify%20wall; Jiaxing Li, ‘Saudi’s US$700 Billion Wealth Fund Is a Fan of Alibaba, Pinduoduo, Flat Glass Stocks as Middle East-China Ties Spur New Deals’, South China Morning Post, 23 juni 2023, www.scmp.com/business/markets/article/3224986/saudis-us700-billion-wealth-fund-fan-alibaba-pdd-flat-glass-stocks-middle-east-china-ties-spur-new..; Jiaxing Li, ‘Saudi’s US$700 Billion Wealth Fund Is a Fan of Alibaba, Pinduoduo, Flat Glass Stocks as Middle East-China Ties Spur New Deals’, South China Morning Post, 23 juni 2023..
38. Cyril Ramaphosa, mediabriefing ter aankondiging van de resultaten van de XVe BRICS-top, Johannesburg, Zuid-Afrika, 24 augustus 2023, https://brics2023.gov.za/2023/08/24/brics-chair-president-cyril-ramaphosas-media-briefing-remarks-announcing-the-outcomes-of-the-xv-brics-summit/..
39. Hector Perez-Saiz, Longmei Zhang, en Roshan Iyer, “Currency Usage for Cross-Border Payments”, IMF-werkdocumenten 72, 24 maart 2023, www.elibrary.imf.org/view/journals/001/2023/072/article-A001-en.xml..
40. Perez-Saiz, Zhang en Iyer, ‘Currency Usage’.
41. General Strategy for 2022–2026: Scaling up Development Finance for a Suitable Future,New Development Bank, geraadpleegd op 15 november 2023, www.ndb.int/about-ndb/general-strategy/….
42. Michael Scott, ‘BRICS Bank Strives to Reduce Reliance on the Dollar’, Financial Times, 22 augustus 2023, www.ft.com/content/1c5c6890-3698-4f5d-8290-91441573338a..
43. BRICS en Afrika, XVe BRICS-top, 2.
44. BRICS en AfrikaXVe BRICS-top, 3.