Weerstand tegen gentrificatie in Brussel, gevat in tekeningen en reflecties.

Ik teken populaire plaatsen in Brussel die op een of andere manier standhouden tegen de pletwals van de gentrificatie. De geschiedenis van Café Le Cocq (gelegen aan het Fernand Cocqplein nummer 25 in 1050 Elsene) ligt aan de basis van mijn interesse in gentrificatie. In dit volkscafé voelde iedereen zich thuis. Een toegankelijk café waar de buurtverenigingen hun vergaderingen hielden, waar de mensen elkaar kenden en ontmoetingen plaatsvonden. Hier vond je een smeltkroes met mensen van alle leeftijden en alle origines. Maar van de ene dag op de andere besliste biergigant AB InBev een einde te maken aan de huurovereenkomst. Het grootkapitaal had een ‘aantrekkelijker’ concept in gedachten, zo liet het schriftelijk weten.

De stamgasten bleven niet bij de pakken zitten. Ze zetten het actiecomité ‘Touche pas à mon Cocq’ op poten. Gedurende meer dan een jaar heeft het comité gestreden en actie gevoerd. Elke avond barstte de bar uit zijn voegen. De mensen volgden de solidariteitsconcerten van op de straat, zoveel volk was er. Een petitie telde meer dan 8000 handtekeningen. Heel wat personaliteiten lieten weten dat ze café Le Cocq wilden behouden. Maar AB InBev gaf geen krimp. Voor de biermagnaten maakte dat de bar niet aantrekkelijker.

En wat deden de politici? In de gemeenteraad van Elsene kwam er een interpellatie. Maar de meerderheid van PS-MR heeft niets ondernomen. Natuurlijk, ze hebben het vastgesteld, nota genomen, betreurd en jammer gevonden. Maar ze hebben niets gedaan. Ongetwijfeld kaderde de nieuwe conceptbar uiteindelijk in de revitalisering van de wijk die hen zo bezighoudt. De proletariërs van café Le Cocq zouden een vlek zijn op hun gloednieuwe voetgangerszone. En dat zou de eurocraten die net zijn komen wonen in Secret Garden, de 32 luxe-appartementen van Thomas & Piron op een steenworp afstand, niet bevallen. En evenmin die van de recent gebouwde, vlakbij gelegen residentie Elysée van Bouygues Immobilier. Want als je 773.000 euro betaalt voor 110 vierkante meter, mag je je smoothie toch wel op je gemak drinken.

Kortom, toen AB Inbev besloot om Le Coq te sluiten, heeft de gemeente geen vinger uitgestoken. Deze strijd eindigde met de symbolische begrafenis van café Le Cocq. Een begrafenis… De inwoners van de wijk verzamelden zich voor een feestelijke begrafenismars door heel Elsene om deze strijd in schoonheid te beëindigen.

Het was de eerste keer dat ik deelnam aan zo’n volksstrijd in een wijk. Met gemotiveerde, samenspannende inwoners die niet willen dat een multinational voor hen beslist in welk café ze een pintje mogen drinken. Het was de eerste keer dat ik mensen uit alle lagen van de bevolking in beweging zag komen tegen de gentrificatie en voor het behoud van hun erfgoed. Het erfgoed van gewone mensen, werknemers, studenten, werklozen, kunstenaars, gepensioneerden. Ons erfgoed. Dat heeft mij goesting gegeven om ook iets doen. Dus nam ik mijn pen en tekende.

Matonge, de belangrijkste Afrikaanse wijk in Brussel met winkels en een druk verenigingsleven. Een wijk die volledig dreigt te verdwijnen en die het gemeentebestuur al heeft willen herdopen in de ‘Vier Seizoenenwijk’ om elke link met Afrika weg te vegen.

Historische frituur in laag Sint-Gillis, waar de beroemde mitraillette voor het eerst zou zijn gemaakt. De gemeente heeft de frituur opgedoekt bij de herinrichting van de straten in een wijk in volle ‘revitalisering’.

Er waren videotheken op elke straathoek. Vandaag ken ik er maar één meer, Video Express op de Waterloosesteenweg.

De digitale revolutie heeft alle andere verslagen, maar deze houdt vol! Misschien omdat het een warme plek is waar men elkaar filmtips geeft. Kortom, het was de moeite van het tekenen waard, want ook al draagt deze plek bij aan het sociale weefsel in de wijken, ze krijgt geen financiële steun van de gemeente. Gewoon een steuncomité Vrienden van Video Express.

Een kleine bioscoop in het stadscentrum met een originele en alternatieve programmatie, een topplaats van stedelijke cultuur in Brussel. Cinema Nova heeft te lijden gehad van de forse bezuinigingen van minister van Cultuur Alda Greoli (cdH), die twijfelde aan het ‘culturele belang’ van de Cinema Nova. De bioscoop dreigt te verdwijnen, maar overleeft nog.

Een ander vlaggenschip van de Brusselse ondergrondse cultuur: Recyclart. Deze concertzaal, gelegen onder het station Kapellekerk in het centrum van de stad, moest om veiligheidsredenen verhuizen, zonder enige garantie om terug te kunnen keren naar zijn stek, vlakbij de chique wijken van de Zavel.

De gemeente Sint-Gillis staat symbool voor de gentrificatie. De eindfase is zo goed als begonnen. Volkscafés en winkels verdwijnen de een na de ander. Allemaal? Nee. Amicrack, een klein winkeltje waar alles voor 1 euro te koop is, houdt nog altijd stand.

Komt op dit braakliggend terrein een luxueus vastgoedproject dat de gentrificatie van het lager gelegen deel van Vorst zal versnellen? Of zullen de inwoners van de wijk erin slagen een sociaal, vriendelijk, inclusief en volks stadsproject op te leggen? De strijd is aan de gang.