Als Taiwan het nieuws haalt, is het niet zelden in verband met spanningen met China op het vasteland. Maar niet alle Taiwanese politieke krachten zien die spanning als onoverkomelijk. Een interview met de Arbeiderspartij van Taiwan.

Toen de Communistische Partij van China in 1949 op het vasteland de Volksrepubliek vestigde, vluchtte de afgezette Chinese leider Chiang Kai-shek samen met zijn soldaten, politieke aanhangers en hun gezinnen naar het eiland Taiwan. In totaal zullen ongeveer een miljoen mensen de Straat van Taiwan oversteken. De regering en partij van Chiang, de Kuomintang, stelde er een repressieve dictatuur in voor de 6,5 miljoen inwoners van het eiland — met van 1949 tot 1987 een 38 jaar durende staat van beleg — en ontwikkelde een nauwe alliantie met de Verenigde Staten.

Hoewel sindsdien veel veranderd is aan beide landen van de zeestraat, zijn de spanningen tussen Taiwan en het vasteland gebleven. De laatste tijd haalt het conflict rond Taiwan wereldwijd de krantenkoppen nu de spanningen tussen de Verenigde Staten en China toenemen.Minder aandacht gaat naar de geschiedenis van het eiland en de standpunten van de lokale progressieve en linkse krachten. Dit interview met Wu Rong-yuan (吳榮元), de voorzitter van de Arbeiderspartij van Taiwan, een bewerkte, ingekorte versie van het origineel, probeert die leemte op te vullen.

Wim De Ceukelaire. Zowel onder de voormalige VS-president Donald Trump als de huidige president Joe Biden zijn de spanningen met China over de kwestie Taiwan opgelopen. Zo zag Biden toe op de goedkeuring van de Taiwan Enhanced Resilience Act (formeel de Taiwan Policy Act). Waarom zijn de VS volgens u geïnteresseerd in het conflict tussen China en Taiwan?

Wu Rong-yuan. Al in 2018-19 escaleerde de regering-Trump haar handelsoorlog tegen China onder het voorwendsel dat China intellectuele eigendom en handelsgeheimen van de VS stal. Biden wil men zijn Taiwan Policy Act, in naam van Taiwan, de eigen strategische belangen van de Verenigde Staten behartigen. Die wet is bedoeld om China te provoceren en zijn vreedzaam herenigingsbeleid¹ ter discussie te stellen. Politiek gezien is het de bedoeling het internationaal erkende “Eén China” beginsel te ondermijnen. Het “Eén China” beginsel verwijst naar het gezamenlijke communiqué van 1972 tussen de VS en de Volksrepubliek China waarin wordt erkend dat er maar één China is en dat Taiwan deel uitmaakt van China. Sindsdien is de regering van de Volksrepubliek internationaal erkend als de wettige regering van China en de meeste landen erkennen bijgevolg dat Taiwan een deel van China is.

In militair opzicht krijgen de Taiwanese autoriteiten het statuut van belangrijke niet-NAVO-bondgenoot en wordt het zogenaamde Taiwan Security Assistance Initiative van kracht, dat de komende vier jaar 4,5 miljard dollar aan buitenlandse militaire steun zal verstrekken. Deze steun zal worden gebruikt voor verdere wapenverkopen aan Taiwan met de bedoeling een enorm wapenarsenaal op het eiland op te slaan, iets waar natuurlijk vooral de wapenindustrie in de VS van profiteert.

De komende vier jaar verstrekt de NAVO 4,5 miljard dollar aan buitenlandse militaire steun. Deze steun zal worden gebruikt voor verdere wapenverkopen aan Taiwan met de bedoeling een enorm wapenarsenaal op het eiland op te slaan, iets waar natuurlijk vooral de wapenindustrie in de VS van profiteert.

Economisch gezien dwingt de wet belangrijke bedrijven zoals de Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC)² om fabrieken op te zetten in de Verenigde Staten, in een poging om de logische samenwerking tussen beide zijden van de Straat van Taiwan af te snijden. Erger nog zijn een aantal recente berichten in de VS-media dat Washington van plan is belangrijke halfgeleiderindustrieën op het eiland Taiwan te saboteren en ten onder te richten.

Naar de publieke opinie toe en in hun propaganda hebben de Verenigde Staten het streven naar hereniging tussen beide zijden van de Straat van Taiwan gestigmatiseerd en de wereld misleid door het als agressie te bestempelen. De Verenigde Staten spelen meer en meer hoog spel in het conflict rond Taiwan, wat separatisten heeft aangemoedigd en tot spanningen in de regio heeft geleid.
Tegenover deze provocaties zal het Chinese vasteland zeker de verdediging van zijn territoriale soevereiniteit versterken. China gelooft immers dat de oplossing van de kwestie Taiwan en de verwezenlijking van de hereniging van prioritair belang is.

Sinds het eiland in de jaren 90 een presidentiële democratie werd, kent het een tweepartijenstelsel met de Kuomintang en de Democratische Progressieve Partij (DPP) als belangrijkste politieke partijen. Hoe verklaart u dat de DPP, die nu aan de macht is, over het algemeen zeer ontvankelijk is geweest voor de pogingen van de VS om de spanningen met China op te voeren? Ontstond deze partij niet in kringen van de oppositie, die te lijden het van de repressie door de Kuomintang in die tijd?

De opkomst van de separatistische DPP heeft historische wortels. De DPP vertegenwoordigt de lokale bourgeoisie in Taiwan.³ Het is pas in de jaren 1980, aan het einde van de staat van beleg dat die als politieke kracht naar voren kwam. Naarmate de economische status groter werd, was de DPP niet langer tevreden dat het wel geld maar geen macht had.

Haar anticommunistische politiek en haar verlangen naar een westers politiek systeem zette haar geleidelijk op een separatistische politieke lijn.⁴ Na verscheidene wissels van de wacht tussen deze twee belangrijkste partijen zijn de krachten voor onafhankelijkheid nu groter geworden, en zij gaan steeds verder richting afscheiding, waardoor de betrekkingen tussen China en Taiwan in een steeds gevaarlijker vaarwater terechtkomen.

De DDP is twee keer aan de macht geweest⁵ maar heeft het nog altijd niet aangedurfd de door het vasteland getrokken politieke rode lijn te overschrijden. De “onafhankelijkheid” krachten begrijpen dat ze een prijs zullen betalen als ze dat doen. Daarom proberen de DPP-autoriteiten het veiligheidssysteem van het eiland te versterken. In het binnenland wakkeren zij de zogenaamde Taiwanese nationalistische ideologie aan, en naar de buitenwereld toe vertrouwen zij op de Verenigde Staten (en Japan) om weerstand te bieden aan het Chinese vasteland.

Voor een politiek akkoord met het vasteland is de aanwezigheid van driekwart van de leden, en driekwart van de stemmen van het parlement vereist. Dit is een hogere drempel dan die voor een grondwetswijziging!

Bij de verkiezingen van januari 2020 won de DPP en kwam voor de tweede keer aan de macht. Bij de lokale verkiezingen leed de DPP echter een nederlaag en daalde haar populariteit. Als gevolg daarvan lanceerde de DPP-regering een wanhopige tegenaanval en begon een anticommunistische politieke sfeer te creëren.

De DPP-regering begon “spionage-incidenten” in het leven te roepen. Studenten van het vasteland,⁶ gepensioneerde militairen, zakenlieden uit Hongkong en politieke figuren die voorstander waren van hereniging werden beschuldigd van spionage. In de tweede helft van 2019 versterkte de DPP de nationale veiligheidswetgeving met een bepaling gericht tegen zogenaamde agenten van de Chinese Communistische Partij. Het werd verboden voor personen of organisaties om op te treden als agenten van het vasteland of om politieke propaganda te verspreiden waarvan men vindt dat ze de nationale veiligheid in gevaar brengt. Dit doet denken aan de Koude Oorlog want op die manier kan het regime zowat iedereen criminaliseren.

Bovendien werden andere nieuwe veiligheidswetten aangenomen en werd een nieuwe bepaling toegevoegd aan de Cross-Strait People’s Relations Ordinance (de “Verordening inzake de betrekkingen tussen beide zijden van de Zeestraat”) om de facto elke mogelijke overeenkomst met het vasteland in de kiem te smoren. De verordening bepaalt dat voor een politiek akkoord met het vasteland de aanwezigheid van driekwart van de leden van de Wetgevende Yuan (het parlement) vereist is, en driekwart van de stemmen. Dit is een hogere drempel dan die voor een grondwetswijziging!

Kortom, Taiwan keert geleidelijk terug naar het dictatoriale systeem uit het verleden. Anderhalf jaar geleden werd de vergunning van een nieuwszender die tegen de DPP was door de regering ingetrokken op basis van verzonnen argumenten. Ondertussen is het algemeen geweten dat de DPP het overheidsbudget gebruikt om een groot trollenleger te onderhouden dat de publieke opinie op georganiseerde wijze manipuleert. Wanneer mensen op het internet kritische opmerkingen over de regering plaatsen of delen, worden zij vaak door de regering vervolgd omdat zij vals nieuws zouden creëren of verspreiden; deze aanklachten worden ingediend op grond van wetgeving die dateert uit de tijd van de staat van beleg, nu “Wet ter handhaving van de sociale orde” genoemd.

De DPP heeft een extreemrechts, anticommunistisch, anti-China en pro-VS regime gevestigd. De anticommunistische campagne van 2019-2020 is vrij succesvol geweest in het verspreiden van angst onder het publiek. Als gevolg daarvan heeft de afgelopen jaren bijna niemand zich durven te verzetten tegen de toenemende staatsschuld als gevolg van de wapenaankopen bij de Verenigde Staten.

Op aandringen van Washington zijn de defensie-uitgaven van Taiwan gestegen tot 2,3% van het bbp, met alle gevolgen van dien voor sociale voorzieningen en onderwijs. Desondanks zetten de VS nog altijd druk op Taiwan om de militaire uitgaven te verhogen en eisen zij dat de regering deze uitgaven opvoert tot 3% van het bbp.

De oorlog in Oekraïne heeft de tegenstellingen tussen het Westen en Rusland verscherpt, en ook de tegenstellingen met China zijn meer op het voorplan gekomen. In de westerse media zijn veel commentatoren begonnen Taiwan met Oekraïne te vergelijken. Wat vindt u van deze analyse? Wordt ook Taiwan bedreigd met een militaire invasie?

Wij geloven dat de uitbreiding van het militaire NAVO-bondgenootschap naar het oosten, onder leiding van de VS, de oorzaak is van de Russisch-Oekraïense oorlog. Wij zijn echter tegen oorlog als middel om dit geschil op te lossen en roepen beide partijen op om aan tafel te gaan zitten en te praten.

Het is nu duidelijk dat dit een proxy-oorlog is, en Oekraïne slechts kanonnenvoer is voor Washington. De Verenigde Staten halen zowel economische voordelen uit de oorlog, waaronder een uitbreiding van hun wapenverkoop, als militaire, door een verzwakking van Rusland. Als de Verenigde Staten niet bereid zijn de oorlog te stoppen, zal de oorlog niet stoppen. We moeten het VS-imperium krachtig veroordelen.

Op aandringen van Washington zijn de defensie-uitgaven van Taiwan gestegen tot 2,3% van het bbp, met alle gevolgen van dien voor sociale voorzieningen en onderwijs.

Taiwan is Oekraïne niet, want Taiwan is een deel van China. Taiwan en het Chinese vasteland zijn één land. Het is een interne politieke kwestie. De Russisch-Oekraïense oorlog heeft ons echter veel geleerd; wij vrezen dat Taiwan op identieke wijze kan worden gebruikt als proxy om een oorlog in de Straat van Taiwan te beginnen. De Verenigde Staten zouden bijvoorbeeld Taiwan opzettelijk China’s rode lijn kunnen laten overschrijden en zo een aanval van het vasteland uitlokken. Deze tactiek kan onderdeel zijn van Washingtons pogingen om de opkomst van China in te dammen en af te remmen.

Meer dan ooit willen we nu vrede in de Straat van Taiwan. We moeten dus de pogingen dwarsbomen van de Verenigde Staten, die samen met conservatieve regimes in Oost-Azië, China proberen te omsingelen en het conflict te laten escaleren.

Hoe schat de bevolking de situatie in, met name de toenemende toenadering tot de Verenigde Staten?

Door de oorlog in Oekraïne zien steeds meer mensen in Taiwan het ware gezicht van de Verenigde Staten. Zij zien met name dat de Verenigde Staten zelf geen troepen sturen om Oekraïne te steunen, maar wapens blijven leveren zodat het Oekraïense volk zich blijft opofferen om Rusland te bestrijden.

In het verleden geloofden de meeste Taiwanezen dat de Verenigde Staten troepen zouden sturen om het eiland te steunen in geval van een oorlog in de Straat van Taiwan. Volgens de laatste opiniepeiling is het aantal Taiwanezen dat “sterk gelooft” of “redelijk gelooft” dat de Verenigde Staten in een dergelijke situatie troepen naar Taiwan zouden sturen, gedaald tot 36,3%. Wij hopen dat het slinkende vertrouwen van de Taiwanese bevolking in de Verenigde Staten zal bijdragen tot een sfeer van verzoening tussen beide zijden van de Straat van Taiwan.

Wij zijn echter niet optimistisch. Er zijn nog steeds veel pro-onafhankelijkheid krachten in Taiwan die er vast van overtuigd zijn dat, anders dan in Oekraïne, de geografische ligging van Taiwan voor de Verenigde Staten van strategisch belang is om het Chinese vasteland te blokkeren en dat Washington troepen naar Taiwan zal sturen in geval van een oorlog tussen China en Taiwan. Bovendien zien de DPP en andere pro-onafhankelijkheid krachten de Russisch-Oekraïense oorlog als een uitgelezen kans om de militaire aankopen aan de Verenigde Staten te blijven opvoeren en de militarisering te intensiveren.

Kunt u ons meer vertellen over uw partij, de Arbeiderspartij? Wat voor partij is het en hoe heeft zij zich ontwikkeld sinds haar oprichting in 1989?

De partij werd in maart 1989 opgericht door drie groepen mensen. Ten eerste, de politieke gevangenen, veteranen van de periode van de staat van beleg die hun strijd voortzetten terwijl zij lange tijd gevangen zaten. Ten tweede, een verzameling progressieve intellectuelen verenigd rond het bekende tijdschrift “China Tide” (夏潮) in de jaren 70 en de even prominente publicatie “The Human World” (人間) in de jaren 80, waaronder Chen Ying-zhen (陳映真), Su Qing-li (蘇慶黎), Wang Li-xia (汪立峽), en anderen. Ten derde, enkele leiders van de arbeiders- en sociale bewegingen in die tijd, zoals Luo Mei-wen (羅美文) (nu lid van de Hsinchu County Council), Ngan Kun-chuan (顏坤泉), en anderen.

Met de oprichting van de Arbeiderspartij begon de derde periode in de geschiedenis van Links in Taiwan. De eerste periode, van begin jaren twintig tot 1931, werd bepaald door het verzet tegen het koloniale bewind van het Japanse Rijk;⁷ de tweede periode, van 1945 tot de jaren vijftig, werd gekenmerkt door de deelname van Links aan de Nieuwe Democratische Revolutie;⁸ en de derde periode, vanaf 1988,⁹ die werd gekenmerkt door het samenvloeien van de arbeidersbeweging met de beweging voor de hereniging met China. Daarom kunnen we zeggen dat de Arbeiderspartij de erfgenaam is van de linkse beweging van de jaren twintig, en de voortzetting van haar patriottische anti-imperialistische en herenigingsbeweging, die bijna 40 jaar lang werd onderbroken door de dictatuur.

Sinds haar oprichting heeft de partij de belangen van de werkende klasse vertegenwoordigd. Daarom zijn wij als politieke partij nauw betrokken bij de arbeidersbeweging in Taiwan, de beweging tegen de imperialistische overheersing en inmenging, en de beweging voor hereniging.

Een voorbeeld van onze invloed in de arbeidersbeweging is de oprichting van het Verbond van Vakverenigingen van Taiwan in 2000, de eerste algemene vakbond sinds het einde van de dictatuur. Tijdens de openingsvergadering werden de Eretekens voor Bijdrage aan de Arbeidersbeweging uitgereikt aan leiders en intellectuelen van de arbeidersbeweging. Van de vijf personen die door de arbeidersbeweging waren voorgedragen, waren er drie lid van onze partij.

Momenteel promoot de partij de jaarlijkse activiteiten rond 1 mei samen met andere arbeidersorganisaties. Wij hebben ook kantoren voor dienstverlening aan de arbeidersbeweging in de steden Hsinchu, Taichung en Kaohsiung, en in het noorden, midden en zuiden van Taiwan. Bovendien proberen we sociale en politieke bewegingen samen te brengen en nemen al meer dan tien jaar deel aan plaatselijke verkiezingen. Wij hopen door onze deelname zetels te veroveren om het standpunt van het volk te verwoorden, en zo onze invloed uit te breiden en een gunstige positie te verwerven om het volk te dienen. Momenteel heeft de Arbeiderspartij twee zetels in het district Hsinchu, het resultaat van hard werk onder ongunstige omstandigheden.

Wij analyseren Taiwans sociale en economische situatie in de huidige historische fase als volgt: in de Taiwanese samenleving is de tegenstelling tussen hereniging en onafhankelijkheid de belangrijkste, terwijl die tussen de arbeidersklasse en de bourgeoisie de fundamentele is. Wij hebben altijd vastgehouden aan het “Eén China” principe.

Zonder de buitenlandse inmenging van de Verenigde Staten en de financiële aderlating door wapenaankopen, zullen meer budgettaire middelen naar welzijn kunnen gaan.

Door de achteruitgang van de internationale socialistische beweging in de jaren ’90 en de daaropvolgende verloedering van de politieke en sociale situatie in Taiwan bevindt de partij zich in een zeer moeilijke situatie. De belangrijkste tegenstelling is echter onveranderd, ongeacht welke politieke partij in Taiwan aan de macht is. Die toont zich steeds scherper op de politieke scène en zelfs in het dagelijks leven van het grote publiek.

Wat zijn de concrete voorstellen van de Arbeiderspartij om de spanningen op te lossen?

In het licht van de huidige spanningen rond de Straat van Taiwan pleit de Arbeiderspartij voor vredesonderhandelingen en vreedzame hereniging. Wij geloven dat Taiwan na de hereniging niet langer een semi-kolonie zal zijn onder controle van de Verenigde Staten en Japan, en dat het Taiwanese volk, eens terug in de Chinese nationale gemeenschap, zijn eigen meester zal zijn. Zonder de buitenlandse inmenging van de Verenigde Staten en de financiële aderlating door wapenaankopen, zullen meer budgettaire middelen naar welzijn kunnen gaan.

Tot slot roepen wij het Chinese volk aan beide zijden van de Straat van Taiwan en alle progressieven en vredelievende mensen van deze wereld, op om zich te verzetten tegen de inmenging van de Verenigde Staten in de interne aangelegenheden van China en de kwestie Taiwan.

Om de vrede in de Straat van Taiwan te handhaven en de gesel van de oorlog te vermijden, moet de inmenging van de VS stoppen, uitwisselingen tussen China en Taiwan op basis van het “één-China” beginsel aangemoedigd worden, en de hereniging door middel van intern overleg op basis van gelijkheid gepromoot. Daarom is de slogan van de Arbeiderspartij : “Eén China aan beide zijden van de Straat van Taiwan, voor een vreedzame ontwikkeling”.

De volledige versie van dit artikel is te vinden op No Cold War.

1. Het officiële standpunt van China is dat van ‘peaceful reunification’ of een vreedzaam herenigingsbeleid. Daarbij hanteren ze het perspectief van ‘één land, twee systemen’ waarbij Taiwan, als deel van China, wel voor lange tijd een eigen politiek en economisch systeem zou kunnen behouden. Dat is vergelijkbaar met de huidige status van Hongkong en Macau.
2. TSMC is een van de belangrijkste en grootste halfgeleiderontwerp- en productiebedrijven ter wereld.
3. De Kuomintang van Chiang Kai-shek bestond hoofdzakelijk uit inwijkelingen van het vasteland die de lokale bevolking van Taiwan – en dus ook de lokale burgerij – na 1949 onderdrukten.
4. De partij werd opgericht in de clandestiniteit in 1986 door verschillende oppositiegroepen en politieke tegenstanders van de Kuomintang, historisch de partij van de ingeweken Chinezen van het vasteland. De DPP verenigde verschillende oppositiegroepen, waaronder ook krachten die voor de hereniging met China waren. Na het einde van de dictatuur zijn het de groepen die voor onafhankelijkheid zijn, die de overhand halen in de partij. Dat komt onder andere doordat op dat moment verschillende politieke activisten terugkeren naar Taiwan uit ballingschap met pro-Westerse en anti-Chinese standpunten.
5. Voor het eerst van 2000 tot 2008 onder president Chen Shui-bian en opnieuw sinds 2020.
6. In 2019 waren er meer dan 25.000 Chinese studenten van het vasteland die in Taiwan studeerden.
7. Taiwan werd van 1895 tot 1945 door Japan bezet. Na de gewelddadige onderdrukking van het plaatselijke verzet kwam er in de jaren twintig een periode van verlicht koloniaal bewind, totdat het Japanse militarisme in de jaren dertig de overhand kreeg, door met name de Japanse invasie van Mantsjoerije in 1931.
8. Volgens de theorie van de revolutie in twee fasen is de Nieuwe Democratische Revolutie de eerste fase die landen moeten doormaken zolang zij onderworpen zijn aan imperialistische overheersing. De Nieuwe Democratische Revolutie wil de imperialistische overheersing verslaan en een einde maken aan de feodale uitbuiting. In het geval van China voltooide de Communistische Partij van China deze fase met succes in 1949, toen zij de Kuomintang van Chiang Kai-shek versloeg en de Volksrepubliek vestigde. Dit was ook het begin van de tweede fase van de revolutie, de socialistische revolutie.
9. Dit is de periode na de opheffing van de staat van beleg in juli 1987.