De afgelopen maanden hebben we een historische studentenstrijd meegemaakt. Universiteiten werden bezet om een academische boycot van Israël af te dwingen, als verzet tegen de genocide in Gaza. Wat kunnen we meenemen uit deze beweging?

In mei 2024 bezette een groep studenten aan de UGent hun campus, een actie die al snel navolging vond bij andere universiteiten in het land. Deze golf van bezettingen vond plaats tegen de achtergrond van wereldwijde verontwaardiging over de genocide die op 7 oktober 2023 in Gaza begon. Vanaf het begin van deze gruwelijkheden werd er wereldwijd geprotesteerd tegen de medeplichtigheid van Westerse landen.

Binnen de universitaire gemeenschap kwamen al snel de banden met Israëlische universiteiten onder vuur te liggen. In april 2024 begon aan Columbia University in New York een ongeziene bezetting die al snel een internationale golf van solidariteit inspireerde. Over de hele wereld ontstonden er bezettingen. Ook in België zagen studenten zich genoodzaakt om hun universiteitsbesturen verder onder druk te zetten. Deze ontwikkelingen zorgden ervoor dat de studentenbeweging snel groeide en verbreedde, met duizenden studenten die zich inzetten om de academische boycot werkelijkheid te maken.

Een beweging met impact

Hoewel studentenactivisme voor Palestina of een academische boycot van Israël niet nieuw is, markeren de recente bezettingen een significante nieuwe fase in de beweging. De studenten hebben het idee van een boycot en desinvesteren op de kaart gezet en meer mainstream gemaakt dan ooit tevoren. Ze hebben een hele generatie studenten bewust gemaakt van de onderdrukking van de Palestijnen en de imperialistische belangen die achter de onvoorwaardelijke steun van het Westen aan Israël schuilgaan. Bovendien heeft de studentenbeweging bewezen dat activisme werkt; overal moesten de universiteiten toegevingen doen aan de actievoerende studenten. Het grootst waren de overwinningen aan de UGent, waar de rector beloofde alle banden te breken (multilateraal en bilateraal)¹ en de ULiège, waar de rector beloofde geen bilaterale banden aan te gaan.²

Deze strijd van de afgelopen maanden heeft aangetoond dat degenen die beweren dat de studenten onrealistisch zijn, ongelijk hebben. Dat mensen in Rafah, die vluchtten voor de bommen, bedankingen op hun tenten schreven aan studenten wereldwijd, is tekenend voor de impact van deze beweging.³ In de jaren ’60 en ’70 waren er studenten die hun universiteiten bezetten tegen de oorlog in Vietnam. In de jaren ’80 was er een generatie studenten die zich verzette tegen de apartheid in Zuid-Afrika. Vandaag zien we een nieuwe generatie die universiteiten bezet tegen de genocide in Gaza. Elke keer werd beweerd dat de bezettingen fout waren, maar de geschiedenis heeft de studenten keer op keer gelijk gegeven.

Waarom een academische boycot zo cruciaal is

Centraal in heel de beweging staat de eis voor een academische boycot van Israël. De academische boycot is een van de meest cruciale boycot-doelen omwille van haar kracht. De Palestinian Campaign for the Academic and Cultural Boycott of Israel (PACBI) was dan ook een van de eerste campagnes onder het Boycott, Desinvestment, Sanction (BDS) kader. De medeplichtigheid van de Israëlische universiteiten gaat ver. PACBI zelf verwoordt dat als volgt: “De Israëlische universiteiten zijn betrokken bij de ontwikkeling van wapensystemen en militaire doctrines die werden ingezet tijdens de recente Israëlische oorlogsmisdaden in Libanon en Gaza, rechtvaardigen de voortdurende kolonisatie van Palestijns land, rationaliseren de geleidelijke etnische zuivering van inheemse Palestijnen, bieden morele rechtvaardiging voor buitengerechtelijke executies, discrimineren systematisch tegen “niet-Joodse” studenten en begaan andere impliciete en expliciete schendingen van mensenrechten en internationaal recht.”⁴

De bezetters hebben een generatie studenten bewust gemaakt van de onderdrukking van de Palestijnen en de imperialistische belangen die achter de steun van het Westen aan Israël schuilgaan.

De academische boycot is dus niet zomaar een symbolische daad. Het is een directe aanval op de medeplichtigheid van onze universiteiten aan de Israëlische apartheid. Universiteiten in Israël maken integraal deel uit van de Israëlische kolonisatie, zijn er de architecten van en houden het op allerlei manieren in stand. Meer nog dan in het geval van Zuid-Afrika, is de academische boycot dan ook een zeer belangrijk drukkingsmiddel. Het Israëlische koloniale project kan alleen bestaan dankzij de steun en medeplichtigheid van het Westen. Het doorbreken van die steun is cruciaal in de strijd voor een vrij Palestina. Israël hecht enorm veel belang aan haar internationale academische banden. Door deze te verbreken, wordt het land geïsoleerd, wat aanzienlijke druk kan uitoefenen.

Israëlische universiteiten behoren bovendien tot de wereldtop op het gebied van militaire technologie. Het Israëlische leger en de apartheidsstaat steunen zwaar op deze universiteiten. Het doorbreken van die steun zou een wezenlijke klap kunnen betekenen voor het Israëlische leger, waardoor de academische boycot een van de belangrijkste speerpunten wordt in de internationale solidariteitsbeweging om de genocide in Gaza te stoppen.

De afhankelijkheid van internationale samenwerkingen wordt ook aangetoond door de schrik die er vanuit Israël is voor zo’n boycot. Zo schreven Weizmann Institute en Tel Aviv University dat ze zich zorgen maken dat het isoleren van Israël op academisch vlak een nefast effect zou kunnen hebben op de Israëlische (hightech) industrie.⁵

Daarnaast is een academische boycot haalbaar. Er zijn talloze voorbeelden van succesvolle boycots in het verleden, zoals de anti-apartheidsboycot tegen Zuid-Afrika. Universiteiten in Spanje, Noorwegen, maar nu ook Belgische universiteiten, tonen aan dat een academische boycot van Israël mogelijk is.

Door de academische banden met Israël te verbreken, kunnen we Israël internationaal isoleren en de morele en praktische basis ondermijnen waarop haar apartheid en militaire onderdrukking rusten.

Een brede anti-imperialistische beweging

De kracht van de eis voor een boycot ligt in haar brede aantrekkingskracht. Een academische boycot is niet alleen een zaak voor activisten; het is een kwestie die elke student, docent en medewerker aangaat. Het maakt deel uit van een bredere beweging tegen onderdrukking en imperialisme.

Een van de belangrijkste lessen uit de studentenbezettingen is dat er verandering bereikt kan worden door een brede beweging. Om echte verandering af te dwingen, hebben we brede en diverse steun nodig. Alleen een massabeweging, gebouwd op een coalitie met eenheid rond de belangrijkste punten, kan de kracht opbouwen die nodig is om structurele veranderingen te realiseren. Dit omvat het samenbrengen van verschillende groepen: studenten, professoren, academici, vakbonden, personeel en het bredere middenveld. Door al die krachten te verenigen, kunnen we voldoende druk uitoefenen om de doelen te bereiken. De overwinning in Gent was bijvoorbeeld mogelijk dankzij de breed gedragen steun voor de studentenbezetting. De studenten slaagden erin het debat over de medeplichtigheid van hun universiteit centraal te zetten en grote steun te verwerven. Zo verscheen er al vroeg een open brief ter ondersteuning van de boycot, ondertekend door 1500 mensen, voornamelijk professoren en personeelsleden. Daarnaast kwamen sommige professoren en personeelsleden zelfs mee overnachten met de studenten.

Het Israëlische leger en de apartheidsstaat steunen zwaar op de universiteiten. Het doorbreken van die steun zou een wezenlijke klap kunnen betekenen voor het Israëlische leger.

Door de steun aan de Israëlische oorlogsmachine te stoppen, steunen we het verzet en de bevrijding in Palestina. De Westerse steun gaat ook verder dan enkel de universitaire banden. Zo vinden er nog steeds wapentransporten plaats vanuit België en is Israël een bevoorrechte partner in economische en heel wat andere verdragen. Het is daarom aan de anti-imperialistische beweging om, zoals de studenten de afgelopen maanden toonden, druk uit te oefenen op die instellingen, hen te ontmaskeren en een einde aan de medeplichtigheid af te dwingen.

De strijd gaat door

Hoewel de bezettingen een krachtig middel waren, vormen ze slechts één aspect van de bredere strijd voor rechtvaardigheid in Palestina. De beweging heeft aangetoond dat solidariteit en directe actie een verschil kunnen maken, maar er is nog veel werk te doen. Bijvoorbeeld: de UGent kwam haar belofte om de banden met Israël te breken vooralsnog niet na en zoekt zelfs juridische achterpoortjes om te blijven samenwerken. Transparantie eisen en de druk verhogen blijft nodig. De strijd voor een academische boycot en het beëindigen van de medeplichtigheid aan de genocide moet doorgaan, zowel binnen als buiten de universiteiten.

Deze historische bezettingen hebben laten zien wat er mogelijk is wanneer mensen zich organiseren en weigeren te zwijgen in het licht van onrecht. De lessen die we hieruit trekken, zullen ons blijven inspireren in de voortdurende strijd voor een vrij en rechtvaardig Palestina.

Dit artikel verschijnt in de jongerenrubriek Magma van Lava Media. Hier vind je al de artikels verschenen in die rubriek: https://lavamedia.be/category/articles-nl/magma/

1. UGent stopt academische samenwerkingen met Israël, bezetters eisen totale boycot en gaan door, 31 mei 2024, https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/05/31/ugent-rector-rik-van-de-walle-boycot-israel-palestina-gaza-stude/
2. Les étudiants qui occupaient l’ULiège sont partis: ils ont obtenu ce qu’ils désiraient, 24 juni 2024, https://www.todayinliege.be/les-etudiants-qui-occupaient-luliege-sont-partis-ils-ont-obtenu-ce-quils-desiraient/#:~:text=Ce%20vendredi%2021%20juin%202024,quarantaine%20de%20jours%20de%20luttes.
3. Students and children in Gaza thank pro-Palestinian protesters at US college campuses, 28 april, 2024, https://edition.cnn.com/2024/04/28/middleeast/gaza-students-thank-columbia-protests-intl-latam/index.html
4. https://bdsmovement.net/academic-boycott#why
5. ‘Strategic Blow to Israeli Science’: Leading Academic Institutions See Dramatic Decline in Overseas Students, 27 juli 2024, https://www.haaretz.com/israel-news/2024-07-27/ty-article-magazine/.premium/strategic-blow-leading-israeli-academic-institutions-see-sharp-fall-in-foreign-students/00000190-e55e-d59e-a1f5-ffdea7d70000