Het faillissement van het Zweedse bedrijf Northvolt heeft de hoop op een Europese batterij-industrie de bodem ingeslagen. Het zet ook vraagtekens bij de prioriteit die wordt gegeven aan particuliere auto’s, terwijl elektrificatie alleen ecologische voordelen biedt voor openbaar vervoer dat continu wordt gevoed vanuit het net. Het toenemende gebruik van oplaadbare batterijen heeft nadelen die maar al te vaak over het hoofd worden gezien.

“Projets incontrôlés, santé en danger” (Niet-gereguleerde projecten brengen de gezondheid in gevaar, nvdv). Op 22 februari 2024 stappen een honderdtal inwoners van Viviez, in de regio Aveyron, op in een betoging achter een spandoek met deze waarschuwing. Vijf dagen eerder vliegt 1.200 ton aan gebruikte elektrische batterijen in brand in een opslagplaats van het bedrijf Société Nouvelle d’Affinage des Métaux (SNAM), wat een enorme rookwolk veroorzaakt die soms wit is en soms blauwachtig wordt. Koolstofhoudende resten en half gesmolten metalen onderdelen zouden meer dan vier kilometer verder zijn neergedaald, vertelt Laurent Alexandre, parlementslid van La France insoumise (LFI) voor het kiesdistrict.

Om brandverspreiding te voorkomen, moeten verschillende types batterijen worden opgeslagen in aparte cellen gescheiden door brandvrije wanden. Maar de pakhuizen die in rook opgaan zijn niet de “hoogdrempelige Seveso”-faciliteiten die SNAM in de stad heeft. SNAM, een bedrijf gespecialiseerd in afvalverwerking, slaat zijn overschotten, met name lithiumbatterijen, illegaal op in de voormalige gebouwen van de Société pour l’Amélioration et la Valorisation de l’Environnement (Sopave). (Bedrijf voor milieuverbetering en -ontginning, nvdv) Ondanks de vele onregelmatigheden die het regionale agentschap voor milieu, planning en huisvesting (DREAL) in de voorgaande jaren heeft vastgesteld, heeft de staat geen enkele sanctie opgelegd. Nadat de prefectuur op de dag van de brand haastig een lockdown binnen een straal van vijfhonderd meter van de locatie heeft afgekondigd, doet ze integendeel vooral haar best om de bevolking te kalmeren: “De metingen die zijn uitgevoerd als onderdeel van verschillende controles zijn geruststellend”, kondigt het bedrijf de volgende dag aan in een persbericht. Waarop Alexandre terugkaatst: “Er bestaat geen ernstige procedure om de vervuiling die dit soort branden veroorzaakt voor de omwonenden of het milieu te meten.” Hoewel de brand rond 14.00 u uitbreekt, worden de eerste metingen pas aan het begin van de avond gedaan, lang nadat de dichte rookwolk is verdwenen.

Moeten we er dan maar aan wennen om dit soort ongelukken als fait divers in het nieuws te zien verschijnen? Op 1 september 2024 vat de batterij van een elektrische scooter vuur tijdens het opladen in een flat in Nice, wat het hele gebouw verwoest en een vijftigjarige vrouw het leven kost. Op 22 september 2024 ontploft in Tergnier (Aisne) een autobatterij, wat het huis en de garage van de eigenaar in lichterlaaie zet. Op 15 oktober 2024 publiceert de krant L’Indépendant het verhaal van een inwoner van Foix, in Ariège, die na de ontploffing van zijn fietsbatterij achterblijft met brandwonden over een derde van zijn lichaam.

“Het gevaar van lithium-ion batterijen hangt samen met hun doel, namelijk om zoveel mogelijk energie op te slaan”, verduidelijkt Arnaud Schoub, directeur van Veolia’s batterijrecyclagecentrum in Moselle, op 17 juni 2022 in Parijs tijdens de eerste conferentie over de preventie van dit soort gevaar: “Wanneer de cellen in de batterij per ongeluk worden kortgesloten, komt deze energie vrij in de vorm van vuur. Dit wordt veroorzaakt door het oplosmiddel in de cellen, dat over het algemeen zeer brandbaar is. Maar ook metalen als lithium of kobalt zijn door hun samenstelling vrij brandbaar en geven dan een aanzienlijke hoeveelheid energie vrij.” Een eenvoudige impact of een constructiefout kan ook een ongecontroleerde snelle opwarming (thermal runaway) veroorzaken. Brandweerlieden krijgen speciale opleidingen in de manieren om deze zeer langdurige en gevaarlijke branden, die vaak gepaard gaan met explosies, onder controle te krijgen.

De afgelopen jaren zijn lithiumbatterijen in diverse vormen een integraal onderdeel geworden van veel consumptiegoederen. Niet-herlaadbare batterijen voeden elektronische wegwerpsigaretten, muzikale verjaardagskaarten, speelgoed, kerstversieringen … Herlaadbare batterijen voeden mobiele telefoons, computers, tablets, gps-apparaten, geconnecteerde horloges, snoerloze werktuigen zoals boormachines, drones, scooters, elektrische fietsen, motorfietsen en auto’s, om maar de meest voorkomende toepassingen te noemen. Het is onvermijdelijk dat de exponentieel groeiende hoeveelheid lithiumbatterijen een paar jaar later verandert in afvalbergen in recyclagecentra die in mindere of meerdere mate voldoen aan de normen.

De ramp in Viviez is geen alleenstaand geval. “In tien jaar tijd is het aantal branden door lithiumbatterijen met 150 procent gestegen. En 60 procent van de gevallen vindt plaats in sorteercentra”, hoorden we recent nog van Géraldine Bulot, algemeen secretaris van de Beroepsvereniging van recyclagebedrijven (Federec).¹ Tijdens de hoger vermelde conferentie in Parijs in 2022 getuigt Jérôme Auclair, directeur van Environnement Recycling, dat de verzekeringspremie die zijn bedrijf betaalt met 1.400 procent gestegen is. In 2023 breekt er brand uit in de recyclagebedrijven Broyage criblage environnement (BCE) in Livry-Louvercy, Paprec in La Seyne-sur-Mer en in Chartres, SNAM in Saint-Quentin-Fallavier en Tri Ouest in Barbazanges. In oktober van dat jaar worden de faciliteiten van de Excoffier-fabriek in Haute-Savoie volledig verwoest door een batterijbrand, met 35 miljoen euro schade. Na het ongeval op de site van Bolloré Logistics in Grand-Couronne (Seine-Maritime) in januari 2023 publiceert de prefectuur geruststellende analyses, die vervolgens worden ontkend. Een jaar later hebben de DREAL van Normandië en de prefect het bedrijf “dat het afval in handen heeft gekregen zonder vergunning” opgedragen om het te verwijderen en bij te dragen aan “het elimineren van de vervuiling van het grondwater” (vonnis van 7 oktober 2024). Er is een onderzoek geopend naar intimidatie met verzwarende omstandigheden na de zelfmoord eind september van een werknemer die getuige is van het ontstaan van de brand en de slechte werking van het beveiligingssysteem.²

“We gaan ’s avonds naar huis met een knoop in de maag”.

In juli 2023 wordt ook het bedrijf Arc-en-ciel Recyclage in Izeaux (Isère) getroffen door een grote brand, waardoor een twintigtal naburige huizen moet worden ontruimd. De bekentenissen van bedrijfsleider Paul Barbargallo zijn niet bepaald geruststellend: “Van mei tot september gaan we ’s avonds naar huis met een knoop in de maag. Beton kan in de zomer tot 46°C verhitten … De vraag is niet of er een brand uitbreekt, maar wanneer. De hoeveelheid ingezamelde herlaadbare en niet-herlaadbare batterijen is verdubbeld of zelfs verdrievoudigd. Ik heb eerlijk gezegd geen idee hoe we dit probleem kunnen oplossen.”

Niet alle gebruikte batterijen komen terecht in opslag- of recyclagecentra. Onderzoekers van het Faraday Institution, een onderzoekscentrum dat zich specialiseert in deze technologieën, constateren een wereldwijde toename van branden veroorzaakt door lithiumbatterijen die in het huishoudelijk afval terechtkomen.³ Ze merken ook op dat bij de eenvoudige ontbinding van die batterijen veel zware metalen, chemische vloeistoffen, poeders en gassen vrijkomen die nog in de onderzoeksfase zitten, zoals de mysterieuze explosieve en giftige witte damp die soms wordt waargenomen. Tot slot vrezen ze dat het wijdverbreide gebruik van elektrische bedieningen gepaard gaat met een gerelateerde tweedehands- en doe-het-zelfmarkt, die bijdraagt aan sluikstorten en export naar arme landen.

Zijn batterijbranden een noodzakelijk kwaad in de transitie naar koolstofarm vervoer, vooral in het geval van auto’s, nu de EU de verkoop van nieuwe voertuigen met verbrandingsmotoren gaat verbieden vanaf 2035? Volgens president Emmanuel Macron zullen elektrische auto’s het mogelijk maken om “industrie en ecologie met elkaar te verzoenen” (Libération, 31 oktober 2024). In december 2023 verklaarde hij bij de aankondiging van een aanbod voor de leasing van elektrische auto’s vanaf 100 euro per maand voor Fransen met een fiscaal referentie-inkomen lager dan 15.400 euro: “Dit is waar Franse ecologie voor staat!”.

De meeste milieuschade gegenereerd voor elektrische mobiliteit, zoals voor veel nieuwe technologieën, vindt plaats in het Globale Zuiden, waar de benodigde metalen worden ontgonnen in rampzalige ecologische en sociale omstandigheden. De Franse autoriteiten kondigen echter ook al enige tijd hun voornemen aan om opnieuw mijnen te openen in Frankrijk zelf. Gebeurt dat vanuit een streven om de kwalijke gevolgen van mijnbouw te delen? Het lijkt er meer op dat deze intentie voortkomt uit de explosieve groei van de vraag, die de ontginning van bepaalde ertslagen rendabel maakt. Dit is het geval voor het lithiumontginningsproject van Imerys in Echassières (Allier). Vanaf 2028 wil deze Franse multinational 34.000 ton lithiumhydroxide per jaar produceren, genoeg om 700.000 batterijen voor elektrische voertuigen te bouwen. Dat zal zorgen voor de vele schadelijke factoren die eigen zijn aan elk mijnbouwproject: 400 meter diepe tunnels, tientallen hectaren oppervlakte voor de verschillende productiefasen (scheiding, conversie, raffinage), kilometers aan pijpleidingen en een aanzienlijk waterverbruik (1,2 miljoen kubieke meter per jaar). Sommige omwonenden maken zich zorgen over de toekomstige ophoping van gevaarlijk afval en de vele gevaren voor de waterkwaliteit, ondergrond en biodiversiteit, met name in het bos van Colettes, een Natura 2000-gebied dat grenst aan de geplande locatie. Joseph P. is een van de tegenstanders die zich verenigd hebben in het collectief Stop Mines 03: “De voormalige wolfraam- en kaolienmijnen in de regio hebben zowat overal vervuilde locaties achtergelaten. We willen deze mijn niet, niet hier en niet ergens anders.” Om de protesten kort te sluiten, probeerde de regering de beslissing drie maanden voor het einde van het publieke debat door te drukken. Op 7 juli 2024, de dag van de tweede ronde van de parlementsverkiezingen, ondertekent de regering een decreet waarin het project het label “belangrijk nationaal belang” krijgt, waardoor het administratieve vrijstellingen geniet.

Milieuactivisten hameren op de noodzaak om “ons steentje bij te dragen” als het gaat om vervuiling door mijnbouw. Als de doelstellingen voor de omschakeling van het Franse wagenpark naar elektrische voertuigen ongewijzigd blijven, zal de lokale vervuiling echter de vervuiling aan de andere kant van de wereld niet vervangen, maar er enkel aan toegevoegd worden. Journaliste en filosofe Celia Izoard ziet de wildgroei aan mijnbouwprojecten en betreurt de onbesuisde stormloop: “Negenendertig miljoen elektrische auto’s in Frankrijk – het huidige wagenpark – zou meer dan een jaar van de wereldwijde wereldproductie van kobalt vereisen, en bijna twee jaar van de wereldwijde productie van lithium.”⁴

Nucleaire opleving

Nadat de metalen ontgonnen zijn, moeten ze ook nog geassembleerd worden. Dit zal gebeuren in de gigantische fabrieken die in de “batterijenvallei” in de regio Hauts-de-France worden opgezet door Envision AESC, Automotive Cells Company (ACC), ProLogium en Verkor. De laatstgenoemde firma is erin geslaagd om meer dan 3 miljard euro investeringen op te halen sinds haar oprichting minder dan vier jaar geleden – een ongekende prestatie. Aangeprezen als “het langste gebouw in Frankrijk” – “achttien keer de grootte van de Notre-Dame van Parijs”⁵ – beslaat het terrein in Bourbourg, vlakbij Duinkerken, 80 hectare voormalige landbouwgrond. De 90.000 ton batterijen die het bedrijf vanaf de zomer van 2025 jaarlijks moet produceren, zouden een volume innemen dat vergelijkbaar is met dat van de piramide van Cheops.⁶ Het doel is om 300.000 auto’s uit te rusten “in het hogere segment van de merken van de Renault Groep, inclusief vanaf 2025 de 100 procent elektrische C-Crossover GT van Alpine”⁷, een recreatieve 4×4 met een prijskaartje van meer dan 60.000 euro.

Verkor, het jonge bedrijf uit Grenoble, heeft net als het Taiwanese ProLogium gekozen voor een vestiging op het terrein van de Grand Port Maritime van Duinkerken (GPMD). Niet omdat het van Noord-Frankrijk houdt, maar omdat de regio zichzelf profileert als een modelregio voor de ‘verzoening’ van industrie en ecologie, met sterke steun van de lokale autoriteiten: Verkor zal volgens zijn website zo’n 650 miljoen euro aan subsidies krijgen, en ProLogium 1,5 miljard euro (Le Figaro, 3 augustus 2023). De GPDM biedt vereenvoudigde, ‘sleutel-op-de-deur’ procedures aan voor de duizenden hectaren rijke, vruchtbare landbouwgrond die ze in de jaren zeventig heeft onteigend. Dit voormalige moerasgebied op zeeniveau wordt daarnaast doorsneden door tal van afwateringssloten, bekend als ‘wateringues’, waaruit grote hoeveelheden water kunnen worden geput en vervuild afval kan worden verspreid door de stromingen van de Noordzee. Om deze fabrieken te laten draaien rekent de regio Duinkerken bovendien op de zes reactoren van de kerncentrale van Gravelines, de grootste in West-Europa, die zou kunnen worden aangevuld met twee nieuwe reactoren van het type EPR, waarvan de bouw momenteel onderwerp is van een publiek debat.

De industrie in de regio bekeert zich dus tot de koolstofarme religie dankzij de heropleving van kernenergie. Over een paar jaar zou het elektriciteitsverbruik van alle geplande industrieën recordhoogtes kunnen bereiken, als het (momenteel opgeschorte) project voor de bouw van twee gigantische elektrische ovens door ArcelorMittal voor de staalproductie doorgaat: 3.500 megawatt tegen 2030 en 4.500 megawatt tegen 2040, wat volgens de website van RTE, de Franse beheerder van het transmissienetwerk voor elektriciteit, overeenkomt met het verbruik van 4,5 miljoen inwoners. Het goederenverkeer in de regio zal ook explosief toenemen: GPMD is van plan om de omvang te verdubbelen van de containerterminal, waar alle nieuwe bedrijven in de vallei van de batterijen rond liggen.

Een ander gevolg van de miljarden euro’s die in de “transitie” worden gepompt: de regio kampt met een groot tekort aan arbeidskrachten. Bij de lokale missie in Bourbourg wordt ons verteld dat de lokale pool niet zal volstaan om alle vacatures te vullen. Chocolademaker Cémoi heeft het nu al moeilijk om werknemers aan te werven of te behouden. De gemeente Duinkerken is van plan om twaalfduizend nieuwe woningen te bouwen over een periode van tien jaar. Er wordt een “kusttram” gepland om werknemers uit de regio Calais, zo’n veertig kilometer verderop, naar Duinkerken te laten pendelen. “We zijn onze identiteit aan het verliezen”, wordt ons herhaaldelijk verteld in een café waar veel inwoners de nieuwe fabrieken een ‘invasie’ noemen. Terwijl de herindustrialisatie door parlementslid en voormalig minister van Macron Roland Lescure wordt voorgesteld als een “nationaal wapen tegen het Rassemblement national”, boekt de RN net vooruitgang in al deze gemeenschappen.

Het valt nog te bezien of de toekomstige gigantische fabrieken, die allemaal geklasseerd zijn als “hoogdrempelig Seveso”, zullen ontsnappen aan de batterijbranden die ook in Azië toenemen. Op 24 juni 2024 bijvoorbeeld komen drieëntwintig mensen om het leven bij een brand in een fabriek in Zuid-Korea.  Volgens L’Usine nouvelle veroorzaakt het incident, naast de vele branden die de voertuigen vernietigen, een “collectieve psychose” in een land waar veel bestuurders “van hun elektrische auto’s af willen” (19 augustus 2024). De promotors van deze technologieën beschouwen de branden als anekdotisch en rekenen op kunstmatige intelligentie om ze te voorkomen.⁸

Het toenemende gebruik van batterijen doet ook de vraag rijzen naar hun bestemming. Gemiddeld is er 300 kilo aan batterijen nodig, met een levensduur van acht tot twaalf jaar, om een auto van stroom te voorzien.⁹ Wat zal er met die batterijen gebeuren na hun nuttige levensduur? De industrie verkoopt het fabeltje van recyclage en een opwaartse spiraal van oneindig hergebruik van de “stedelijke mijn” die het afval zou vertegenwoordigen. In de Europese Unie is de recyclage van batterijen officieel verplicht door een richtlijn van 6 september 2006. Maar deze regelgevende intentie is moeilijk in praktijk te brengen.

In de eenvoudigste methode, pyrometallurgie, worden de batterijen gesmolten om een legering van kobalt, koper, ijzer en nikkel terug te winnen. De rest van de onderdelen (plastic, grafiet, aluminium en chemische componenten zoals mangaan en lithium) gaan in rook op, in dit geval opzettelijk. Deze methode, die voornamelijk in China, Zuid-Korea en Singapore wordt toegepast, is zeer energie-intensief en vervuilend en laat niet toe om het lithium te herwinnen zoals vereist door de Europese richtlijn.¹⁰ Daarom wordt prioriteit gegeven aan een ander proces, hydrometallurgie. In de eerste fase van dit proces worden de batterijen geplet, waardoor de kunststoffen en het aluminium worden gescheiden en er alleen een zwart poeder overblijft dat de metalen en het grafiet bevat. Vervolgens worden zure of basische oplosmiddelen van uiteenlopende toxiciteit gebruikt om de metalen op te lossen.

Zwart poeder exporteren naar andere landen

Officieel wordt dit proces al zo’n twintig jaar toegepast in Frankrijk door Récupyl, een bedrijf opgericht door Farouk Tedjar, een ondernemer uit Grenoble. Meer dan tien jaar geleden werd hij voorgesteld als de messias van de stadsmijn, “geobsedeerd door batterijen”, die een echte “groene goudmijn” had ontdekt (Libération, 25 november 2012). Tussen 2014 en 2020 hebben verschillende Franse ambassades en consulaten in het buitenland zijn kleine bedrijf zelfs gepresenteerd als “een demonstratie van Franse academische uitmuntendheid en een bewijs van de efficiëntie van overheidssteun”. Een inspectie door de DREAL Auvergne-Rhône-Alpes op 7 januari 2020 bracht aan het licht dat Récupyl, gevestigd in Domène bij Grenoble, verschillende branden, faillissementen en overnames heeft doorgemaakt, maar nooit verder is geraakt dan de fase van het zwarte poeder. Wat gebeurt er nadien? Volgens de communicatiedienst van Récupyl wordt het poeder verzonden “buiten Europa, naar andere OESO-landen [Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling], naar Azië of naar Zuid-Amerika”.

Het aankondigingseffect is zowat de essentie van de hydrometallurgie. In 2018 plant SNAM een “nieuwe fabriek die 80 procent van de nieuwe batterijen zou produceren uit gerecycleerde onderdelen”, maar het project, genaamd Phénix, wordt in 2022 al stopgezet.¹¹ Cedilor, een vestiging van Veolia in Amnéville (Moselle), had ook grote ambities op het gebied van hydrometallurgie: “Tegen het einde van 2023 zou deze professional van de chemische industrie in staat moeten zijn om de metalen uit twintigduizend ton batterijen voor elektrische voertuigen te recycleren”.¹² Vandaag geeft de communicatiedienst toe dat de teruggewonnen metaalzouten de “batterijkwaliteit” niet halen en verdere verwerking vereisen. Waar gebeurt die verdere verwerking? Het bedrijf is zuinig met details …

De Vallei van de batterijen beweerde ook dat ze dit recyclageprobleem zouden oplossen op twee sites. Het Relieve-project, geleid door mijnbouwbedrijf Eramet et Suez, wordt echter een jaar na de aankondiging, in oktober vorig jaar, opgeschort. De enige overgebleven site is het Néomat-project dat wordt geleid door Orano (de nieuwe naam van nucleaire gigant Areva sinds 2018) en het Chinese bedrijf XTC New Energy (onderdeel van een van China’s grootste mijnbouwconglomeraten). Orano heeft een proeflijn opgezet in het CIME (innovatiecentrum voor extractieve metallurgie) in Bessines-sur-Gartempe. Een bezoek aan de site biedt een schat aan informatie over de “opwaartse spiraal” van “oneindige recyclage” van elektrische batterijen en oplosmiddelen, ook al kunnen veel van de stadia niet getoond worden omwille van het industriële geheim. “De oplosmiddelen vormen een kringloop zodat er nooit afval is”, verzekert hydrometallurge Laure Dehuyer, die ons langs vier flacons kobalt, nikkel, mangaan en lithium leidt en eraan toevoegt: “Al deze materialen kunnen oneindig worden gerecycleerd.” Dit proces vereist echter een massale hoeveelheid chemicaliën. Volgens Orano is er jaarlijks 120.000 ton (ongeveer 5.000 containers) reagentia nodig om 29.000 ton batterijen te “recycleren” en 36.000 ton metaalsulfaten en lithiumhydroxide te produceren.¹³

Ook hier moeten we vertrouwen op de communicatie van het bedrijf. Geen van de cijfers die ons worden voorgeschoteld zijn controleerbaar. Ondanks de miljoenen euro’s aan overheidsfinanciering voor CIME (dat 6,1 miljoen euro ontving van France Relance), is er geen externe expertise- of controle-instantie die de claims van fabrikanten onderzoekt. De locatie van Néomat in de industriële haven van Duinkerke maakt het gemakkelijk om het zwarte poeder te exporteren naar andere landen. Wat de recyclage betreft, kondigt Orano in december 2024 aan dat het zich beperkt tot “de voortzetting van de reflectie en de studies”, terwijl het geplande partnerschap met Stellantis wordt opgegeven.

In de wetenschappelijke literatuur worden deze processen bestudeerd en geëvalueerd, maar de conclusies zijn altijd zeer terughoudend als het gaat over het eindproduct dat wordt teruggewonnen, vooral in termen van de kosten qua energie en vervuiling¹⁴. De onderzoekers roepen steevast op tot “meer onderzoek”… De efficiëntie van batterijen blijft toenemen, maar gaat gepaard met hun toenemende complexiteit: ze bevatten nu tientallen materialen in zeer complexe formules. Met andere woorden: hoe efficiënter de batterijen, hoe moeilijker ze te recycleren zijn. Het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) geeft hier een beeld van: “Het is alsof je een kopje cappuccino neemt en het water, de koffie, de suiker en de melk in hun oorspronkelijke vorm wilt herwinnen. Behalve dat in dit geval sommige van de stoffen die gebruikt worden in het proces giftig zijn.”¹⁵ “Volgens SystExt (Systèmes extractifs et environnements), een vereniging die kritisch staat tegenover extractivisme, blijft “secundaire mijnbouw [het herwinnen van metalen uit afval] te verkiezen boven primaire mijnbouw”. In een context van onbeperkte groei “brengt recyclage echter alleen een vertraging van de primaire mijnbouw teweeg. De vraag naar metaal, die sinds het midden van de twintigste eeuw exponentieel is gegroeid, neutraliseert in de feiten het secundaire aanbod”¹⁶ Het recente faillissement van de Zweedse batterijgigant Northvolt, dat ook beloofde zijn batterijen te recycleren om de “groenste batterij ter wereld” te bouwen¹⁷, getuigt van de afstand tussen vrome wensen en de realiteit.

In elk geval houdt de mogelijke impactvermindering door hydrometallurgie alleen rekening met de meest zeldzame metalen (lithium, nikkel, kobalt en mangaan) die benodigd zijn voor lithium-ionbatterijen. Maar dat zijn lang niet de enige grondstoffen die in batterijen zitten. De andere componenten (grafiet, aluminium, koper, allerlei soorten plastic en vele andere chemische stoffen) kunnen in die visie onbeperkt geproduceerd en gebruikt worden, alsof ze geen invloed hebben op het milieu. Elektrolyt, een vloeibaar oplosmiddel dat in elke batterij zit, bevat echter onder andere eeuwige vervuilers zoals PFAS (per- en polyfluoralkylverbindingen).¹⁸ Een van de belangrijkste partners van Verkor is de chemische multinational Arkema, met vestigingen die zowat overal in de wereld eeuwige vervuilers verspreiden.

Dit is een duidelijke illustratie van alle paradoxen van een “transitie” die beweert dat we onze manier van leven in stand kunnen houden zonder schade te veroorzaken, terwijl het massale gebruik van elektrische batterijen de milieucrisis alleen maar zal verergeren.

Vertaling door Jan Reyniers van artikel uit Le Monde Diplomatique, mei 2025.

1. Violaine Colmet Daâge,”Cauchemar des pompiers, les incendies de batteries lithium-ion se multiplient”, Reporterre, 29 oktober 2024.
2. Yann Rivallan,”Témoin de l’incendie de Bolloré Logistics près de Rouen, un salarié sous pression se suicide”, 76 Actu, 30 september 2024.
3. Paul Christensen et al,”Environmental impacts, pollution sources and pathways of spent lithium-ion batteries”, Energy & Environmental Science, nr. 12, Londen, 2021.
4. Zie Celia Izoard, La Ruée minière au XXIe siècle. Enquête sur les métaux à l’heure de la transition, Seuil, Parijs, 2024.
5. Sophie Fay,”À Dunkerque, l’usine de batteries Verkor est longue comme “dix-huit Notre-Dame de Paris””, Le Monde, 18 september 2024.
6. Berekend op basis van het volume van de opslagruimte voor afgewerkte batterijen, die elke week zal worden gevuld voor verzending volgens het aanvraagdossier voor de milieuvergunning
7. Renault Group et Verkor: un partenariat commercial long terme pour la fourniture de batteries bas carbone haute performance”, 13 april 2023.
8. Philippe Richard,”L’intelligence artificielle permettrait de prédire l’emballement thermique des batteries”, 11 oktober 2024.
9. Philippe Moureau,”Voici la vraie durée de vie des batteries de voitures électriques”, 31 mei 2024.
10. Réseau coopératif de recherche sur les déchets et l’environnement (Record), “État de l’art sur le recyclage et le réemploi des batteries”, eindverslag, juli 2019.
11. Marina Angel,”Une nouvelle usine de batteries neuves issues à 80 % de composants recyclés pour SNAM dans l’Aveyron”, L’Usine nouvelle, Antony, 4 januari 2024. Zie ook Xavier Buisson, “Phénix batteries: la direction acte la fin de l’activité”, La Dépêche, Toulouse, 24 oktober 2024.
12. Morgane Eymin,”Cedilor, pionnier dans le recyclage des batteries électriques”, L’Est républicain, Houdemont, 4 oktober 2022
13. Orano – XTC New Energy, “Dossier de concertation. Projet de fabrication de matériaux et de recyclage de batteries électriques dans le Dunkerquois”, januari 2024.
14. Zie bijvoorbeeld Xizi Chen,”A review on hydrometallurgy of typical lithium-ion batteries”, Journal of Physics: Conference Series, nr. 2378, 2022.
15. Geciteerd door Celia Izoard, op. cit.
16. Studieverslag, “Controverses minières – Volet 2. Mine secondaire et recyclage”, 4 mei 2024.
17. Anne-Françoise Hivert,”Dans l’usine suédoise de Northvolt, le défi du recyclage de batteries automobiles”, Le Monde, 25 april 2024, en”Northvolt, géant des batteries électriques, se déclare en faillite”, Le Monde, 21 november 2024.
18. Jennifer L. Guelfo et al,”Lithium-ion battery components are at the nexus of sustainable energy and environmental release of per- and polyfluoroalkyl substances”, Nature Communications, n° 15, 2024.