De VS beweert voortdurend dat China een militaire bedreiging vormt. Maar de realiteit is dat de Stille Oceaan wordt gemilitariseerd door de Verenigde Staten, zegt Matt Robson, voormalig minister van Ontwapening van Nieuw-Zeeland. Een interview.

Matt Robson was tussen 1999-2002 minister van Ontwapening en Wapenbeheersing van Nieuw-Zeeland – de Amerikanen noemden deze uitzonderlijke titel en de bijbehorende boodschap de Nieuw-Zeelandse ziekte. “ Groot-Brittannië, Frankrijk en de Verenigde Staten stonden bijzonder vijandig tegenover ons. Ze waren zeer ongerust dat het engagement van Nieuw-Zeeland voor ontwapening en nucleaire non-proliferatie zich zou verspreiden.”

Het gesprek met hem lijkt bijzonder relevant wanneer ik hem vertel hoe de Belgische regering en alle andere Europese landen hun militaire uitgaven opdrijven terwijl ze diep snijden in pensioenen, gezondheidszorg en onderwijs. Dit is ingegeven door de eis van de NAVO dat lidstaten 2 procent van hun bnp aan het leger moeten besteden en door de koerswending van de VS : dat wil de focus van de NAVO verleggen van Europa naar de Stille Oceaan, om de confrontatie met China aan te gaan.

Maar waarom gebeurt dit ? Wat heeft de Europese veiligheid te maken met een regio aan de andere kant van de wereld ? En waarom zouden we de confrontatie met China moeten aangaan ? Matt en ik hebben het hier uitgebreid over. Hij herinnert me eraan dat de belangen van de VS en Europa in de Stille Oceaan al lang voor Trump een rol speelden. “ De NAVO is altijd mondiaal geweest. NAVO-lidstaten zijn altijd betrokken geweest bij agressie in de Stille Oceaan.”

Carrie Hou U was minister van Ontwapening en Wapenbeheersing tussen 1999 en 2002. Kunt u ons vertellen wat uw taak precies was en waarom Nieuw-Zeeland deze ministerportefeuille heeft ingesteld ?

Matt Robson Ten eerste was minister van Ontwapening en Wapenbeheersing een erg eenzame positie, omdat er geen enkel ander land in de wereld zo’n ministerie had. Als landen zich überhaupt al voor ontwapening en wapenbeheersing inzetten, geven ze die taak doorgaans aan hun minister of viceminister van Buitenlandse Zaken. Een ministerportefeuille creëren specifiek voor ontwapening was op zich een boodschap : “ Hey, wij nemen dit ernstig ”. We willen vooral kernontwapening. Het ging er ons niet om dat iedereen al zijn wapens moest afgeven, maar alleen de wapens die de hele planeet kunnen vernietigen.

Deze portefeuille kwam er onder druk van een massabeweging tegen de VS-oorlog in Vietnam, waar ook Nieuw-Zeelandse troepen aan hebben deelgenomen. Het was de eerste keer in ons land dat een generatie brak met de retoriek dat we tegen het communisme moeten vechten, dat we tegen de Aziaten moeten vechten, dat we moeten uitkijken dat we niet onder de voet gelopen worden. Onze generatie zei : “ Nee, deze oorlog is verkeerd en hij is genocidaal.” Van een land met soldaten in Vietnam werden we zo een land met een massale anti-oorlogsbeweging.

In Nieuw-Zeeland groeide het bewustzijn over de rol van het westerse imperialisme in de regio, inclusief de kernproeven. De Fransen testten hun kernwapens bijvoorbeeld uit in Frans-Polynesië, in het zuiden van de Stille Oceaan. Ze lieten hun bommen exploderen op het eiland Moruroa, wat leidde tot de vernietiging van het eiland en de levensomstandigheden van de mensen daar. Onze massabeweging keerde zich tegen de Franse kernproeven en in Nieuw-Zeeland ontstond de wens om kernwapenvrij te worden.

Een afschuwelijk voorbeeld van het effect van de Franse kernproeven zagen we in 1985, toen de Franse geheime dienst twee bommen plaatste op de Rainbow Warrior, het schip waarmee Greenpeace protesteerde tegen de kernproeven. Kunt u ons daar wat meer over vertellen ?

Ja, het was een schokkende gebeurtenis. Een vreedzame boot werd tot zinken gebracht door een Frans onderzeeërsteam met duikers die bommen onder de boot plaatsten. Een fotograaf aan boord, een Nederlander, werd gedood toen de bom afging. Van het sabotageteam van vier werden er twee betrapt en opgepakt. De twee anderen en hun ondersteuningsteam ontsnapten op de onderzeeër die daar naartoe was gestuurd om hen terug naar Frankrijk te brengen. Het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten hielpen hen ontsnappen. De twee gevangenen bleken Franse soldaten te zijn en zo werd het Franse terroristische complot onthuld. Hier hebben we dus een terreurdaad in Nieuw-Zeeland gepleegd door een buurland van België. Wie onze geschiedenis kent, weet dat dit niet de eerste terreurdaad was van een imperialistische staat als Frankrijk. Maar het was een vreselijke schok voor de meeste mensen, die de wreedheid van het Franse imperialisme niet kenden. Frankrijk, dat was de Eiffeltoren, en baguettes !

U zei dat minister van Ontwapening en Wapenbeheersing zijn een eenzame job was, omdat er wereldwijd geen enkel ander ministerie was dat zich enkel daarop toelegde. Hoe was het om te pleiten voor nucleaire non-proliferatie ?

We werden gezien als een bedreiging, omdat we de boodschap van ontwapening uitdroegen. Groot-Brittannië, Frankrijk en de Verenigde Staten stonden bijzonder vijandig tegenover ons. Ze waren zeer ongerust dat het engagement van Nieuw-Zeeland voor ontwapening en non-proliferatie zich zou verspreiden. De Amerikanen noemden het “ de Nieuw-Zeelandse ziekte ”. Ik kreeg vaak preken van vertegenwoordigers van de VS en de NAVO die beweerden dat ontwapening “ de vrije wereld ondermijnde ”. In feite bezitten de meeste landen op onze planeet geen kernwapens en wil een grote meerderheid van de wereldbevolking ervan af.

Het is interessant dat u de NAVO vermeldt, omdat veel mensen die alliantie zien als een bondgenootschap van de VS en Europese landen om zichzelf te verdedigen. Waarom kreeg u een preek over de NAVO, terwijl Nieuw-Zeeland in de Stille Oceaan ligt ?

De NAVO is altijd mondiaal geweest. Het is onzin dat ze er alleen was om zich te verdedigen tegen Rusland. Westerse leiders wisten goed dat de Russen na de Tweede Wereldoorlog Europa niet konden binnenvallen. 27 miljoen Russen waren gedood en de economie was verwoest. Rusland is ook nooit van plan geweest om Europa aan te vallen. Maar het was een nuttige bedreiging. De NAVO is begonnen met steun te bieden aan alle koloniale oorlogen. Een van hun eerste bijeenkomsten in 1949 was in Ghana, dat toen nog een Britse kolonie was. De NAVO hielp de Portugese dictatuur bij de poging om haar koloniën behouden. De NAVO steunde de Franse oorlog tegen Vietnam.

Ontwikkelingen zoals AUKUS en de almaar groeiende militaire aanwezigheid van de VS en de NAVO in de Stille Oceaan maken die tot het volgende oorlogsgebied.

In de Stille Oceaan gedraagt de NAVO zich niet anders. NAVO-lidstaten zijn altijd betrokken geweest bij agressie in de Stille Oceaan. In 2011 kwam Obama naar Australië, waar hij in het Australische parlement aankondigde dat het VS-leger zijn focus zou verleggen naar Azië. Australië steunde die pivot to Asia enthousiast en het resultaat is dat Australië nu een zeer grote Amerikaanse militaire aanwezigheid herbergt, gericht op China. In het noorden van Australië worden regelmatig militaire oefeningen gehouden waar de NAVO-landen aan deelnemen. De Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern, die van 2017 tot 2023 een internationaal figuur werd met de reputatie aardig en schattig te zijn, heeft geholpen om ons in de armen van NAVO te drijven. Ze was de eerste premier van Nieuw-Zeeland die een NAVO-top bijwoonde, op een moment dat in de planningsdocumenten van de NAVO stond : “ We gaan Rusland aanvallen. We gaan China aanvallen.” Dus nu is Nieuw-Zeeland een officieel NAVO-partnerland met NAVO-troepen die patrouilleren voor de kust van China en die tussen Taiwan en China varen.

Waarom gebeurt dit ?

De VS beweert voortdurend dat China een militaire bedreiging vormt. We krijgen in Nieuw-Zeeland via de media en van bepaalde politici de hele tijd te horen dat de Chinezen de Stille Oceaan militariseren. Maar in werkelijkheid zijn het de Verenigde Staten die de Stille Oceaan militariseren. De VS heeft een belangrijk militair commandocentrum in Hawaï. Frans Polynesië ligt ver weg van Parijs, maar het heeft wel een grote militaire basis en Frankrijk is uiteraard lid van de NAVO.
Volgens NAVO-documenten is China de grootste bedreiging in de wereld, terwijl China maar een paar militaire basissen in het buitenland heeft. De VS heeft 450 militaire bases gericht op China, van Japan tot Australië. In het noorden van Australië zijn 5.000 Amerikaanse marines gestationeerd die klaarstaan om China aan te vallen.

In werkelijkheid is China alleen een bedreiging voor de elite van de Verenigde Staten. Niet alleen door zijn economische macht en snelle groei, maar ook door wat het zijn bevolking biedt. China wordt ook gezien als een bedreiging omdat het een alternatief biedt aan een wereld die wordt uitgebuit door de Verenigde Staten en hun bondgenoten. China heeft zijn bevolking uit de armoede gehaald. Het heeft universeel onderwijs en vrouwenrechten ingevoerd. Het land werd herverdeeld ten gunste van de landbouwers. Deze revolutionaire verandering is dus een bedreiging voor de uitgebuite wereld die de VS en de NAVO in stand willen houden.

Onze huidige minister van Defensie, Judith Collins, watertandt bij de gedachte aan een oorlog met China als deel van de NAVO. Ze zei : “ Nieuw-Zeeland wordt nu een echt land. We gaan 12 miljard dollar uitgeven aan oorlogsvoorbereiding als onderdeel van de NAVO-eis om 2 procent van ons bnp aan defensie te besteden. We zullen moderne wapens en raketten van de volgende generatie hebben.” Wat dit betekent is dat, net zoals honderd jaar geleden toen Nieuw-Zeeland onze jonge boerenzonen naar het Europese slagveld stuurde om er te sterven in de Eerste Wereldoorlog, we ons nu klaarmaken om onze kinderen als onderdeel van onze interoperabiliteit met de NAVO naar de zandstranden van Taiwan te sturen om er te sterven in een oorlog met China.

Oorlog wordt voorbereid. De media spelen hun rol door paniek te zaaien over de Chinese militaire expansie en inmenging in Nieuw-Zeeland en te beweren dat Nieuw-Zeeland zijn rol moet spelen als bondgenoot van de VS en de NAVO. Nieuw-Zeeland heeft net een SOFA-verdrag gesloten met de Filipijnen (verdrag om troepen in te zetten in een ander land, nvdv) op een moment dat de Filipijnen opnieuw worden omgevormd tot een VS-basis om de confrontatie met China aan te gaan.

Nu we het toch over de Filipijnen hebben, het lijkt erop dat de VS er bij andere landen op aandringt om een zwart-wit standpunt in te nemen in de regio en te kiezen tussen het Westen of China. Nemen de meeste landen in de Stille Oceaan deze mentaliteit over ?

Dat hangt ervan af. Papoea-Nieuw-Guinea is net omgekocht. De Verenigde Staten geven letterlijk geen zier om Papoea-Nieuw-Guinea, maar nu willen ze plots hun ambassade daar versterken en het land veel geld geven. En Papoea-Nieuw-Guinea stemt nu in de VN samen met de Verenigde Staten en een handvol andere landen over Gaza. De Micronesische landen zoals Palau, Nauru, Kiribati, die nauwe bondgenoten zijn van de Verenigde Staten, zijn financieel afhankelijk van de Verenigde Staten.

Anderen zijn meer op hun hoede, en ik denk dat het deels komt omdat veel landen in de Stille Oceaan steeds gesofisticeerder worden. Ze hebben ook een geschiedenis van onderontwikkeld, onderworpen en gekoloniseerd zijn. Ze weten dat China geen bedreiging vormt. China probeert geen militaire basissen in hun landen te bouwen. Ze ondervinden dat China, een land met 1,2 miljard inwoners, hen respectvol behandelt en met hen onderhandelt als gelijken. Dat waren ze niet gewend.

Vier jaar geleden ontmoette ik een Aboriginal activist die vlak bij Pine Gap woonde, een snel uitbreidende Amerikaanse militaire basis in Australië. Op heilig land van de Aboriginals werd de vegetatie geruimd voor nieuwe satellietschotels. De uitbreiding van Pine Gap lijkt cruciaal te zijn voor de spionage- en aanvalscapaciteit van de VS tegen China. Wat minder bekend is, is hoe deze satellieten essentieel zijn geweest voor het verzamelen van bewakingsinformatie in Gaza vanuit de andere kant van de Indische Oceaan. Verzamelde informatie werd aan het Israëlisch leger gegeven om het te helpen bij het uitvoeren van de genocide. Dit soort verhalen toont aan dat de uitbreiding van de NAVO niet alleen rond afschrikking draait. Ze maakt oorlog mogelijk. Welke andere trends of gevolgen heeft de militarisering van de Indo-Pacific door de VS en de NAVO ?

Wel, ik ben opgegroeid in het Northern Territory van Australië. Ik ken Pine Gap. Pine Gap wordt gebruikt om drones te besturen en hun doelwitten te bepalen, niet alleen in Gaza, maar ook in Jemen. Het is een cruciaal onderdeel van het systeem van de VS-inlichtingendiensten en legeronderdelen. Wikileaks onthulde dat de premier van Australië tussen 1983 en 1991, Bob Hawke, een VS-agent was. Hij stond in contact met de VS-ambassade toen hij nog aan het hoofd van de vakbeweging stond en beloofde de VS-belangen te beschermen, vooral door stakingen op hun basissen te voorkomen … Maar het gaat niet alleen om Pine Gap. De VS heeft ook een onderzeeërsbasis voor de westkust van Australië. Hawke heeft als vakbondsleider geholpen om de hervormende Labourregering van Gough Whitlam te ondermijnen, die door de VS werd gezien als soft voor het communisme en voorstander van het normaliseren van de betrekkingen tussen Australië en China. WikiLeaks heeft documenten vrijgegeven waaruit bleek dat Hawke een agent van de CIA was.

Aangezien Nieuw-Zeeland als partner van de NAVO kan deelnemen aan een oorlog zo ver van ons vandaan in Oekraïne, kunnen de Belgen ook betrokken raken bij een rampzalige oorlog met China in de Stille Oceaan.

Nieuw-Zeeland speelt ook een rol. Het is een goede plek om raketten te lanceren en er is een bedrijf dat Rocket Lab heet, opgericht door een Nieuw-Zeelandse ondernemer, dat belangrijke contracten krijgt van het VS-leger. Rocket Lab ontwikkelt raketten voor satellieten in het kader van een project dat Operation Gunsmoke heet. Nieuw-Zeeland heeft een communicatiefaciliteit die de Stille Zuidzee in de gaten houdt. Het is een kleine faciliteit, maar ze is strategisch gelegen en technologisch in staat om informatie te vergaren voor dit mondiale systeem. De NAVO is met al die zaken verbonden. En Israël ontvangt ook informatie van het Five Eyes netwerk. De Five Eyes Alliance is een inlichtingenorganisatie bestaande uit Australië, Canada, Nieuw-Zeeland, het VK en de VS. Ze verdelen de wereld en verzamelen inlichtingen die ze ook delen met andere NAVO-staten. Door elektronische en satellietbewaking kunnen deze landen de hele wereld bespioneren.

Er is ook de ontwikkeling van AUKUS in de regio. Kunt u uitleggen wat die alliantie doet ?

AUKUS is een militair bondgenootschap tussen Australië, het Verenigd Koninkrijk en de VS. Het werd opgezet tegen China en steunt op twee pijlers. Als onderdeel van AUKUS koopt Australië nucleair aangedreven onderzeeërs aan die kernwapens kunnen vervoeren, wat meer dan 368 miljard dollar kost, een bedrag dat Australië zich niet kan veroorloven. Hoewel het Britse rijk al lang verdwenen is, kan het VK doen alsof het nog steeds een wereldmacht is door militaire verbonden met de Verenigde Staten zoals AUKUS. Het VK is opnieuw aanwezig in de Stille Oceaan door deze militaire afspraken, met China als doelwit. Dat is de eerste pijler.

De tweede pijler van AUKUS focust op de nieuwste technologische ontwikkelingen in moderne oorlogsvoering, zoals satelliettechnologie, het delen van informatie en wapengeleidingssystemen. Landen die geen deel uitmaken van AUKUS, zoals Nieuw-Zeeland, Japan, de Filipijnen en Zuid-Korea worden uitgenodigd om deel uit te maken van deze pijler. De Nieuw-Zeelandse regering probeert het publiek ervan te overtuigen dat, hoewel onze kernwapenvrije wetgeving ons uitsluit van Pijler 1, we toch kunnen toetreden tot Pijler 2, wat ons het voordeel zal opleveren om deel uit te maken van een geavanceerd technologisch militair pact zonder ons niet-nucleair beleid in gevaar te brengen. Maar Pijler 2 wordt ontwikkeld om de oorlogscapaciteit van de VS, het VK en de NAVO-landen onder hun nucleaire paraplu te vergroten en heeft als einddoel een confrontatie met kernmacht China.

Ontwikkelingen zoals AUKUS en de almaar groeiende militaire aanwezigheid van de VS en de NAVO in de Stille Oceaan maken daarvan het volgende oorlogsgebied. Een oorlog met China zou de verschrikkelijke oorlog tegen Gaza een bijzaak doen lijken. Natuurlijk vergroot China ook zijn militaire capaciteit om de dreiging die het ziet tegen te gaan. De Belgen moeten begrijpen dat ze als lid van de NAVO ook getroffen worden door de oorlogsdreiging. Aangezien Nieuw-Zeeland als partner van de NAVO kan deelnemen aan een oorlog zo ver van ons vandaan in Oekraïne, kunnen de Belgen ook betrokken raken bij een rampzalige oorlog met China in de Stille Oceaan.

Veel mensen geloven dat meer militaire uitgaven ons veiliger maken. De Belgische regering wil de komende vijf jaar 17 miljard euro extra uitgeven aan defensie om te voldoen aan de NAVO-eis dat landen 2 procent van hun bbp uitgeven aan het leger. Wat vindt u daarvan ?

De vraag is tegen wie België zich moet verdedigen. Rusland heeft het al moeilijk genoeg in de oorlog in Oekraïne, dat wordt bewapend door de VS en de NAVO-landen. Het weet dat het niet de economische of militaire capaciteit heeft om dwars door Europa te trekken om België aan te vallen, zelfs als het zo gek zou zijn om dat te doen. En waar gaat de oorlog in Oekraïne over ? Het is net de uitbreiding van de NAVO tot aan de grens met Rusland en de terugtrekking van de VS uit het ABM-verdrag in 2002 dat tot deze oorlog heeft geleid. Wordt oorlog voorkomen door nog meer uit te geven aan oorlogsvoorbereiding en niet aan de werkelijke behoeften van de bevolking van België en andere NAVO-landen ?

Veel landen in de Stille Oceaan merken op dat China hen respectvol en als gelijken behandelt. Ze weten dat China geen bedreiging vormt.

En nu plant Duitsland massale herbewapening ondanks zijn eigen sociale noden. Van alle landen zou je denken dat juist Duitsland de les zou hebben geleerd dat tot de tanden bewapend zijn niet de beste verdediging is. Het is niet te geloven. Ik zie in de drang van NAVO-landen om hun uitgaven voor oorlogsvoorbereiding massaal te verhogen, geen reële behoefte aan verdediging, maar een poging om hun afnemende economische invloed te compenseren door oorlogsplanning.

Het lijkt er inderdaad op dat het meer gaat om het behouden van macht en invloed dan om veiligheid. Is hier sprake van een groeiend bewustzijn, met name onder de werkende klasse in Nieuw-Zeeland ?

Ik denk dat er van alles aan het opkomen is. Maar weet je, in de politiek duurt het soms even. Ik heb goede hoop dat de anti-oorlogsbeweging zal herleven. Helaas heeft de Labour Party zichzelf vastgezet met hun roep om meer militaire uitgaven, samenwerking met de NAVO en voorbereiding op de zogenaamde dreiging van een agressief China. Dit ondanks het feit dat China met ruime voorsprong onze grootste handelspartner is, geen buitenlandse militaire basissen heeft en nooit anders dan vreedzame en respectvolle betrekkingen met Nieuw-Zeeland heeft gehad.

Maar helaas promoten onze media vaak de hysterische lijn dat de “ Chinezen eraan komen ”. In 2020 werden twee verkozen parlementsleden van Chinese afkomst uit het parlement gezet door de veiligheidsinlichtingendienst, op beschuldiging van banden met de Chinese Communistische Partij. Het was klinkklare nonsens.

Dat is vreselijk. In Australië heerst dezelfde groeiende hysterie over China. Ik heb een Chinese achtergrond, dus het racisme dat voortkomt uit oorlogsvoering baart me zorgen. Als activist ben ik ervan beschuldigd dat ik “ de democratie niet begrijp ” of dat ik een spion ben in Australië. Niet alleen Chinezen krijgen te maken met racisme : de groeiende militarisering in de Stille Oceaan heeft ook gevolgen voor de inheemse bevolking, zoals u hebt benadrukt met de Franse kernproeven. Wat zijn recentere gevolgen van die militarisering ?

Zoals ik al eerder zei, waren het de Maori, het inheemse volk, die de Nieuw-Zeelanders voor het eerst bewust maakten van de verwoestende gevolgen van het westerse kolonialisme en terrorisme en van hun militarisering van de Stille Oceaan, met name door de kernproeven van de Fransen. Inheemse volkeren zoals de Maori en de Aboriginals vormen een belangrijk deel van het verzet tegen oorlog in de Stille Oceaan. Ze zien dat als een voortzetting van de kolonisatie. Als we de wereld willen veranderen, moeten we de rol van het imperialisme en het kolonialisme in het heden en het verleden begrijpen en samenwerken om fatsoenlijke en vreedzame samenlevingen in de hele Stille Oceaan te creëren.

We moeten van dit oorlogspad af. Wat zijn de alternatieven ?

Samenwerking is het sleutelwoord. China dringt aan op samenwerking voor duurzame en vreedzame ontwikkeling. Ze wijzen erop dat zij, in tegenstelling tot de Verenigde Staten, geen andere landen hebben aangevallen. Ze hebben slechts twee of drie militaire basissen buiten China, terwijl de VS en de NAVO-landen er meer dan duizend buiten hun eigen land hebben. China biedt coöperatieve ontwikkeling, geen oorlog. Wat we nodig hebben is een regering in Nieuw-Zeeland die de waarheid vertelt en weigert geld uit te geven aan oorlogstuig in plaats van aan sociale noden. We moeten ervoor zorgen dat onze mensen onderdak, onderwijs en werk hebben. We moeten samenwerken met China. Het zijn de Verenigde Staten die controle willen over de Stille Oceaan.

Hoe organiseren en verzetten mensen zich tegen de militarisering van de Stille Oceaan ?

Er zijn bewegingen in Australië en Nieuw-Zeeland en de landen van de Stille Oceaan. Het zijn nog geen massale bewegingen zoals die tegen de oorlog in Vietnam en de beweging tegen kernwapens, maar er is een opkomende beweging aan het ontstaan, waar ik ook aan probeer te werken. Helaas zijn er geen politieke partijen in Nieuw-Zeeland die consequent en openlijk waarschuwen dat we als partner van de nucleair bewapende NAVO worden meegesleurd in een mogelijke oorlog met China. Maar we hebben de voorbeelden van de massabewegingen die zich buiten het parlement ontwikkeld hebben om zich te verzetten tegen de oorlog in Vietnam en om Nieuw-Zeeland kernwapenvrij te maken. De kiemen van een anti-oorlogsbeweging zijn er. Het is gewoon een kwestie van ze te cultiveren en ze tot bloei te laten komen.