Een golf van antidemocratische – nationalistische en racistische – politiek raast door Europa, gevoed door de ontevredenheid in brede lagen van de bevolking.
In 2020 won Joe Biden, de kandidaat van de Democratische Partij, in de VS de presidentsverkie- zingen van de zittende republikeinse president Donald Trump. Die had zijn presidentschap en de verkiezings- campagne in het teken gesteld van de slogan Make America Great Again. In maart 2021 kondigde president Biden dan zijn ‘nationale veiligheidsstrategie’ aan: “ Ik geloof dat we middenin een historisch en funda- menteel debat zitten over welke richting onze wereld in de toekomst uitgaat. Met alle uitdagingen waar we voor staan, beweren sommigen dat autocratie de beste weg vooruit is. Maar er zijn ook mensen die begrijpen dat democratie essentieel blijft om alle uitdagingen van onze veranderende wereld het hoofd te bieden.”
In oktober 2022 voegde hij daaraan toe: “ Wereldwijd is de behoefte aan Amerikaans leiderschap nog nooit zo groot geweest. We zitten middenin een strategisch opbod voor de toekomst van de internationale orde.”1 China was al eerder door zijn voorgangers tot de belangrijkste rivaal uitgeroepen. Sinds 2022 is de oorlog in Oekraïne geëscaleerd tot een proxy- en propaganda- oorlog van het ‘Vrije Westen’ tegen Rusland en de autocraat Poetin. Die laatste wordt in het Verre Oosten gesteund door de ‘dictator’ Xi Jinping. De groene minister van Buitenlandse Zaken van de Duitse Bondsrepubliek, Annalena Baerbok, ziet zich al in oorlog met het Rusland van Poetin. In een toespraak over de ‘nationale veiligheidsstrategie’ wendt ze zich tot de vijand: “ We zullen ons Europa verdedigen, elke vierkante centimeter van ons Europa, van onze vrijheid”. De herkozen voorzitter van de EU-Commissie en de nieuwe EU-commissaris voor Buitenlandse Zaken uit Estland zijn het hier volmondig mee eens. De bedoeling van de NAVO-top in Washington in juli 2024 was die nieuwe krachtenbundeling van het westerse bondgenootschap te laten zien, in de wereldwijde strijd tegen autocratie en de vijanden van de vrijheid.
De opmars van rechts
Al enige tijd wijzen de verkiezingsuitslagen en de coalitievorming in de ontwikkelde kapitalistische staten van het Westen op ‘ernstige bedreigingen voor de pluralistische samenleving en de moderne democratie’. ‘Tijdens lopende crisissen in de laatste twee decennia doemden meer en meer auto- ritaire neigingen op bij een deel van de bevolking, ook in westerse samenle- vingen”.2 Het ziet ernaar uit dat Donald Trump de komende presidentsver- kiezingen in de Verenigde Staten gaat winnen. Na de overwinning van Biden bestormden zijn aanhangers op 6 januari 2021 het Capitool. Een bloedig en blind Amerikaans fascisme stak de kop op, dat nu inzet op een nieuwe verkiezingsover- winning voor Trump. In Frankrijk triom- feerde extreemrechts bij de Europese verkie- zingen. Bij de daaropvolgende nationale parlementsverkiezingen werd het echter verslagen door het linkse Front Populaire en de liberalen van Macron. Deze verkiezings- uitslag luidt een periode van onbestuurbaar- heid in. De kaderleden rond Marine Le Pen spreken van een ‘gestolen overwinning’.
Extreemrechts maakt al deel uit van regeringen in Hongarije, Italië en Nederland. In België won de separatistische Nieuw- Vlaamse Alliantie ( N-VA) van Bart De Wever de nationale verkiezingen op 24 juni met bijna 20 procent van de stemmen. Ze is voorstander van het afsplitsen van Vlaanderen van België en schoof de afgelopen jaren steeds verder op naar rechts. De N-VA zit in het Europees Parlement in de ECR-fractie, samen met Giorgia Meloni’s postfascistische regeringspartij Fratelli d’Italia. Het extreemrechtse Vlaams Belang werd de op één na sterkste partij. Eén lichtpuntje: de jonge marxistische Partij van de Arbeid ( PVDA/PTB) vergrootte haar score tot ca. 10 procent. Ook in Scandinavië ( Zweden, Finland) domineren rechtse partijen die hun land koste wat het kost tot de NAVO willen zien toetreden. In Duitsland behaalt de AfD in peilingen en bij verkiezingen meer dan 30 procent, vooral in het oosten van de Bondsrepubliek. Daarnaast ging ook de CDU/CSU vooruit. Bij de Europese verkiezingen in juni 2024 ging de grootste winst naar zoge- naamde eurosceptici, nationalisten en rechtsextremisten, naast de conser- vatieve christendemocraten. Een golf van antidemocratische – nationalisti- sche en racistische – politiek raast door de kapitalistische centra, maar ook door de EU-lidstaten in Zuidoost-Europa. Deze stroming wordt gevoed door de ontevredenheid van brede lagen van de bevolking – vooral uit de lagere klassen – over de sociale, economische en politieke ontwikkelingen, en uit zich in een afkeer van de oude, democratische partijen.3 De politieke klasse en haar parlementair bedrijf staan in laag aanzien!
