“ Wassen, plassen, slapen, klaar ”. Dat is geen boutade, maar de dagelijkse realiteit in de zorgsector. De zorgverleners, de ouderen en kinderen lijden onder de verenging van zorg tot bandwerk. Hoe raken we uit de crisis in de zorg?
De kinderopvang en de ouderenzorg zijn er beroerd aan toe. Hoe komt het dat iets zo essentieels als zorg voor de mens zo verwaarloosd wordt? “ Zorgen voor elkaar maakt ons tot mensen, maar jaren aan een stuk reduceerde de Vlaamse regering zorg tot een kostenpost. De nieuwe ‘raketcoalitie’ op Vlaams niveau van N-VA, Vooruit en CD&V maakt geen breuk met dat verleden ”, betoogt Lise Vandecasteele, volksvertegenwoordiger en auteur van het boek Wassen, plassen, slapen klaar. “ De gecommercialiseerde zorgsector verengt zorg tot bandwerk. Privébedrijven in de sector boeken enorme winsten, en ouderen en kinderen betalen het gelag. En het onderbetaalde zorgpersoneel lijdt onder de werkdruk en het gevoel dat het tekortschiet.”
Met verhalen van op de werkvloer en haar eigen ervaring als huisarts en parlementslid, als moeder en kleindochter, schetst Vandecasteele de moeilijkheden. Met voorbeelden uit de geschiedenis en het buitenland toont ze de alternatieven. Steeds meer mensen komen met resultaat op voor warme collectieve zorg.
JOHAN FOBELETS Kunt u wat meer vertellen over de werkomstandigheden in de zorgsector?
LISE VANDECASTEELE ‘9 is te veel’ is een slogan van de acties in de kinderopvang. Nergens in Europa zorgt één personeelslid voor negen baby’s en peuters, maar in het Vlaanderen is dat wel het geval. In Nederland, bijvoorbeeld, is er één begeleidster per drie kindjes jonger dan een jaar.
In de ouderenzorg vragen vakbonden en werkgevers om de personeelsnorm op te trekken van zes naar negen voltijdse personeelsleden per tien inwoners om 24 uur op 24 kwaliteitsvolle zorg te kunnen leveren. Dat is het minimum als je wilt voorkomen dat mensen het gevoel hebben dat ze bandwerk aan het doen zijn.
‘9 is te veel’ was de slogan van de acties in de kinderopvang. Nergens in Europa zorgt 1 personeelslid voor 9 peuters, behalve in Vlaanderen
De titel van mijn boek verwijst daarnaar: Wassen, plassen, slapen, klaar. Het gevoel dat je na een lange werkdag fysiek en emotioneel uitgeput naar huis gaat, maar dat je de kinderen of de ouderen eigenlijk niet hebt kunnen bieden wat ze nodig hebben. Zij hebben meer nodig dan enkel zorg. Bij kinderen heb je ook een pedagogische taak die hen moet helpen in hun ontplooiing. Maar ook bij ouderen is er veel te weinig tijd voor betekenisvol contact. Ze zijn misschien in hun laatste levensjaren, maar hebben wel nog dromen. Zij willen nog dingen doen, terwijl ze nu heel erg beperkt worden in wat ze kunnen.
Als werk in de zorg bandwerk blijft, wordt het moeilijk om personeel aan te trekken of te behouden. De zorgsector wordt pas weer aantrekkelijk als je het personeel voldoende tijd geeft om goeie zorg te leveren, waarbij de mensen ook plezier vinden in hun job, waarbij ze het gevoel hebben dat ze ouderen een goeie dag hebben bezorgd, of dat ze kinderen plezier en kleine gelukjes hebben kunnen geven.
U hebt het over betekenisvolle contacten. In uw boek haalt u aan dat een knuffel geven eigenlijk de basis is van de zorg, maar ook van de mens.
Absoluut. Dat hoor ik keer op keer in de verhalen die mensen mij vertellen. Iedereen vindt betekenisvolle contacten heel belangrijk. En dat komt omdat het in onze biologie zit. Als je de evolutie van de mensheid in een boek van 100 pagina’s zet, dan gaan de eerste 99 pagina’s over de mens als jager-verzamelaar in groep. Wij, als mens, konden maar overleven door goed samen te werken en voor elkaar te zorgen. Dat is in onze biologie ingeprent. Als je voor iemand zorgt, geeft dat een goed gevoel. Ons lichaam geeft het gelukshormoon oxytocine vrij door het verlenen van zorg. Maar ons lichaam maakt ook het beloningshormoon dopamine aan, waardoor we niet alleen een goed gevoel hebben, maar we de zorg ook lang volhouden.
Dus we zijn zo gemaakt dat we ons goed voelen als we voor elkaar zorgen. En dat is in de zorgsector belangrijk, het is ook de reden waarom mensen graag wíllen zorgen.
