Het begrip klassenbewustzijn is bijna verdwenen in de arbeidssociologie. Nieuw onderzoek wijst evenwel op het voortbestaan van een sterke klassenidentiteit. Niet Pierre Bourdieu, maar Karl Marx blijkt springlevend.
Zien arbeiders zichzelf als leden van een collectief, van een sociale klasse? Hoe zien zij hun uitbuiting door werkgevers of aandeelhouders, de kapitalisten? Deze vragen hebben te maken met “klassenbewustzijn”, een fundamenteel begrip van het marxisme. Het klassenbewustzijn is verre van een puur theoretische kwestie. Het gaat over het vermogen van die klasse om collectief te strijden tegen het kapitalisme en zijn sociale, economische en ecologische gevolgen, en om naar een andere maatschappij toe te werken. Dit bewustzijn zou decennialang afgezwakt zijn door de “de-industrialisatie” van onze economie en de sluiting van vele fabrieken. Cécile Piret wilde verder gaan dan deze conventionele en simplistische observatie en verrichtte vernieuwend sociologisch werk met een veldstudie onder industriële arbeiders van ArcelorMittal gecombineerd met een kritische herlezing van Bourdieus sociologie van sociale klassen.
Mathieu Strale Kunt u uitleggen waarover uw doctoraat gaat en in welke omstandigheden u het hebt gemaakt?
Cécile Piret Mijn doctoraatsthesis onderzoekt het klassenbewustzijn van arbeiders1 in de Luikse staalindustrie, die ontslagen werden na de aankondiging van nieuwe herstructureringsplannen in 2013 door ArcelorMittal in het Luikse bekken. Om mijn doctoraat te schrijven, heb ik enkele maanden tussen de arbeiders in Seraing gewoond. Ik heb de protesten gevolgd, die volgden op de aankondiging, en ik heb van dichtbij gevolgd wat deze ontslagen arbeiders beleefden in een tewerkstellingscel. Ik vroeg me af hoe de arbeiders omgingen met de veranderingen in hun bedrijf.
