Er woedt de laatste jaren een levendig debat tussen de voorstanders van degrowth en de voorstanders van socialisme. De tegenstellingen draaien om de maatschappijvisie, de manier waarop we het kapitalisme kunnen overstijgen en wat er in de plaats moet komen. Een overzicht van de fundamentele meningsverschillen en overeenstemmingen tussen degrowth en socialisme.
Kapitalisme kan worden gezien als gegeneraliseerde goederenproductie waarbij individuele productie-eenheden ( bedrijven ) afzonderlijke beslissingen nemen over wat en hoeveel te produceren, welke combinatie van input en technologieën te gebruiken, hoe het productieproces te organiseren enzovoort. Omdat individuele productie-eenheden geen andere keuze hebben dan zich te verhouden tot de rest van de wereld door middel van hun producten, dient de waarde als gemeenschappelijke eenheid om goederen op voet van gelijkheid te plaatsen naargelang de hoeveelheid abstracte arbeid die ze bevatten, en waarbij verwachte winstverschillen aanwijzingen geven over de hoeveelheid en de richting van nieuwe investeringen. Winstbejag is de regulerende kracht en de productie op geaggregeerd niveau wordt gereguleerd omdat elke buitensporige expansie of inkrimping krachten in beweging zet die de afwijking corrigeren.
Uitbuiting, verzakelijking van sociale relaties, warenfetisjisme en een verdere verstoring van de metabolische relatie met de natuur zijn integrale onderdelen van het hierboven summier geschetste ( re ) productieproces. Een systemisch alternatief voor kapitalisme moet dus voortkomen uit andere sociale relaties en een palet mechanismen en processen bieden om de complexe en onderling afhankelijke reeks activiteiten te reguleren en te coördineren.
Planning is zo’n alternatief met een lange geschiedenis van theoretische discussies en praktische toepassingen op verschillende schalen. Tot voor kort hield de degrowth-literatuur zich echter ver weg van het idee van planning. In plaats daarvan werd de uit te voeren transformatie geschetst in termen van wat een van de inspiratiebronnen voor degrowth, André Gorz, ‘niet-reformistische hervormingen’ noemde, die zich vandaag manifesteren in voorstellen zoals een universeel basisinkomen, arbeidstijdverkorting, publieke financiering, het uitbreiden van het openbaar domein het heroveren en uitbreiden de solidariteit, de productie ( her ) lokaliseren1 enzovoort. Deze hervormingen bieden zelfs in de verste verte geen alternatief voor de beslissende rol van de markten in de productie.
Het totale gebruik van energie en materie op een bepaald moment kan worden gestuurd door beperkingen die worden bepaald op een recurrente manier.
Planning als een radicaal andere manier van het organiseren en sturen van productie en sociale reproductie is zelden aan bod gekomen in de voorbije degrowth-literatuur. Dit is aan het veranderen nu meer radicale denkers over degrowth de kwestie van de planning expliciet aan de orde stellen.
Geplande productie en levensstandaard
De meeste degrowth-denkers zijn het erover eens dat groei teweeggebracht wordt door het kapitalisme. Ze erkennen zelfs dat groei niet de drijvende kracht is, maar een resultaat, de ‘top van de ijsberg’ of ‘fetisj’ van een onderlig-gend proces: kapitaalaccumulatie. Je zou dan verwachten dat de uitdaging en het denkbeeld van een alternatieve samenleving gebaseerd zou zijn op de ontkenning van het kapitalisme als productiewijze. Niet, dus. Groei blijft het centrale punt in de discussie.
