In Washington is een nieuwe macht ontstaan. Autoritaire technologie is dwingender, ideologischer en meer geprivatiseerd dan alle eerdere vormen van het militair-industriële complex. Sinds het prille begin van het digitale tijdperk schudt het de fundamenten van de democratie door elkaar als nooit tevoren. Silicon Valley neemt geen genoegen meer met het louter produceren van apps; het bouwt imperia op.

In de krochten van de bureaucratische Pentagonmachine offerde het Amerikaanse leger enkele maanden geleden een essentieel deel van zijn soevereiniteit op. Dat gebeurde haast ongemerkt onder het mom van een ‘administratieve rationalisering’. In juni sloot het Pentagon een overeenkomst van 10 miljard dollar af met Palantir Technologies. Dat bedrijf is een conglomeraat van vijfenzeventig afzonderlijke contractanten. De overeenkomst is een van de meest verbazingwekkende in de geschiedenis van het VS-ministerie van Defensie. De transactie bekrachtigt de overdracht van cruciale militaire functies aan een particulier bedrijf waarvan de oprichter, Peter Thiel, openlijk verklaart dat “vrijheid en democratie niet langer verenigbaar zijn.”¹ Beslissingen over het bepalen van doelen, troepenbewegingen en het analyseren van inlichtingen zullen dus steeds vaker worden genomen met behulp van algoritmen die niet worden beheerst door het militaire commando, maar door een raad van bestuur die verantwoording moet afleggen aan zijn aandeelhouders. Het leger koopt hier niet zomaar wat software: het geeft zijn operationele autonomie uit handen aan een platform waar het volkomen afhankelijk van wordt.

Naast Palantir werkt een hele coalitie van bedrijven, investeerders en ideologen, verenigd onder de vlag van ‘patriottisme’, aan de opbouw van een wereldwijd systeem van techno-politieke controle. Noem het maar de ’autoritaire stack’, naar analogie met de ‘technische stack’, een term die verwijst naar het geheel van technologieën die worden gebruikt om een applicatie te bouwen. Het nieuwe controlesysteem is een opeenstapeling van platforms van externe servers, kunstmatige intelligentie (AI)-modellen, betalingsrails, drone-netwerken en satellietconstellaties. Waar traditioneel autoritarisme een beroep doet op massamobilisatie en staatsgeweld, steunt deze vorm van macht op technologische infrastructuur en financiële coördinatie. Het systeem maakt klassiek verzet niet alleen moeilijk, maar ook organisch achterhaald. Aan het roer staan de meest rechtse figuren van Big Tech: Thiel, Elon Musk, Marc Andreessen, David Sacks, Palmer Luckey en Alexander Karp. Hun investeringen dienen een duidelijk politiek project: soevereiniteit herdefiniëren in functie van (hun) particuliere activa.

Deze overname van kritieke staatsinfrastructuur speelt in vijf strategische domeinen: die van persoonsgegevens, valuta, defensie, satellietcommunicatie en energie.

Het begint allemaal met het overnemen van de softwarearchitectuur. Het contract van 10 miljard dollar dat eind juli werd gesloten, bevestigt wat insiders al wisten: Palantir – het bedrijf waarvan Stephen Miller, adjunct-stafchef van het Witte Huis, voor ongeveer 250.000 dollar aan aandelen zou bezitten² – fungeert nu als het standaardbesturingssysteem van de Amerikaanse regering.

Palantir fungeert nu als het standaardbesturingssysteem van de Amerikaanse regering

Op militair gebied zal het worden gebruikt op het slagveld, in de logistieke keten, voor personeelsbeheer en bij inlichtingenwerk. Het Foundry-platform werd oorspronkelijk ontwikkeld voor oproerbestrijding in Irak. Het Department of Government Efficiency (DOGE) was er uiterst tevreden over. Via politiek georiënteerde algoritmen kon het niet alleen de opstelling van de begroting automatiseren, maar ook de subsidieerbaarheid van sociale uitkeringen en de medische vergoedingen van de veteranenpensioenen. Een ander instrument van Palantir, ImmigrationOS, stelt de politie in staat illegale vreemdelingen op te sporen en het aantal arrestaties en uitzettingen te beheren.

Als Palantir de ruggengraat vormt van de autoritaire staat op het gebied van gegevens, dan is Anduril de gewapende arm ervan. Dit bedrijf, mede opgericht door Luckey (de bedenker van Oculus) en Trae Stephens (een voormalig medewerker van Palantir), zet informatiebeheersing om in autonome gevechtskracht. Het bedrijf heeft een waarde van 30,5 miljard dollar – een bedrag dat zowel zijn commerciële succes als zijn groeiende invloed op cruciale militaire infrastructuren weerspiegelt. Het heeft vandaag al voor meer dan 22 miljard dollar aan defensiecontracten in zijn portefeuille. Het Lattice-platform combineert satellietbeelden, radarbeelden en foto’s van het terrein in één enkel commandosysteem dat in staat is operaties razendsnel te plannen en uit te voeren. Anduril gaat er prat op zijn autonomie van ‘niveau 5’. Het bepaalt het opstijgen van gevechtsvliegtuigen, het identificeert het doelwit, het beslist over de aanval en regelt de terugkeren naar de basis zonder enige menselijke tussenkomst. ‘Autonomie’ is ook het sleutelwoord van het initiatief Unleashing U.S. Military Drone Dominance (Militaire dominantie van de VS ontketenen inzake drones). Het plan werd in juli aangekondigd door minister van Oorlog, Peter Hegseth, en wil de volledige integratie van autonome wapensystemen realiseren tegen 2027.

Starshield, de geheime militaire satellietconstellatie van SpaceX, markeert iets hoger in de lucht de privatisering van een domein dat tot dan toe onder de exclusieve bevoegdheid van de staat viel: de beheersing van de communicatie in een lage baan om de aarde. Aangeprezen als een ‘soevereine infrastructuur’, blijft het in feite eigendom (en onder controle) van één van Musks bedrijven. De communicatie in de mogelijke oorlogszones van de NAVO wordt op die manier afhankelijk van een man die openlijk steun verleent aan Europese extreemrechtse partijen. De ‘defensieautonomie’ van een land verglijdt zo tot een zuivere utopie. Het Pentagon onderzoekt ook nog eens de mogelijkheid om Starship, de raket van SpaceX, te gebruiken als logistiek platform om troepen en materieel in minder dan een uur over de hele wereld te vervoeren.³ Hier vertaalt de ‘soevereiniteit’ die ze beloven zich vooral in ondoorzichtigheid voor de burgers, die elk recht op inzage verliezen. Ook regeringen komen steeds meer in de greep van particuliere industriële infrastructuren.

Convergentie en onderling begrip

Om voldoende elektriciteit te produceren voor de serverparken die deze tools aandrijven, is een stabiele en krachtige stroomvoorziening nodig. Alleen geavanceerde nucleaire technologieën kunnen die op de gewenste schaal leveren. De uraniumverrijkingsfabriek van General Matter is (sinds 2013) de eerste in particuliere handen op Amerikaanse bodem. Ze wordt gedeeltelijk gefinancierd door het Founders Fund van Thiel (die zitting heeft in de raad van bestuur) en wordt beheerd door voormalige ingenieurs van SpaceX. Deze convergentie is geen toeval. Voor Christopher Wright, minister van Energie, is de kernenergie van morgen veel meer een kwestie van technologische dominantie dan van energie-onafhankelijkheid: “AI is een energie-intensieve industrie. Hoe meer energie je investeert, hoe meer intelligentie je produceert.”⁴

Michael Kratsios, voormalig rechterhand van Peter Thiel, leidt nu het bureau voor wetenschaps- en technologiebeleid van het Witte Huis

Om te begrijpen hoe deze overname zo snel heeft kunnen plaatsvinden, volstaat het naar de hoofdrolspelers te kijken.

Vandaag beperkt de draaideur tussen overheid en industrie zich niet langer tot binnen-en-buitengaan. De twee werelden hebben zich intiem aan elkaar vastgeklonken in de nieuwe machtsarchitectuur. James D. Vance, de huidige vicepresident, zou waarschijnlijk een minder snelle politieke carrière hebben gemaakt als Thiel hem in 2022 niet had geholpen zijn zetel als senator van Ohio te veroveren. Thiel stortte 15 miljoen dollar in Vances verkiezingsfonds – de grootste individuele donatie ooit aan een Senaatskandidaat. Michael Kratsios, een voormalige rechterhand van Thiel, leidt nu het bureau voor wetenschaps- en technologiebeleid van het Witte Huis. Michael Obadal, die in mei werd benoemd tot onderminister van Defensie (de op één na hoogste civiele functie in Pentagons hiërarchie), bekleedde voor zijn aanstelling een leidinggevende functie bij Anduril. Toen hij in september door de Senaat in zijn nieuwe functie werd geaccrediteerd, bezat hij nog steeds voor 1 miljoen dollar aandelen van dat bedrijf.

Gregory Barbaccia werkte tien jaar bij de inlichtingendienst van Palantir voordat hij directeur informatiesystemen van de federale overheid werd. Daar houdt hij toezicht op de programma’s voor gegevensintegratie waar zijn voormalige werkgever rijker van wordt. Clark Minor, zijn tegenhanger bij het ministerie van Volksgezondheid en Sociale Zaken, was een hoge functionaris bij Palantir, een bedrijf dat tussen 2021 en 2024 bijna 300 miljoen dollar aan contracten binnenhaalde van datzelfde ministerie. Het hoogtepunt wordt misschien wel bereikt met Detachment 201, een eenheid die in juni door het Pentagon is opgericht om ‘innovatie’ te stimuleren. Zij bestaat uit vier zwaargewichten van Palantir, Meta en OpenAI . Alle vier werden ze bevorderd tot luitenant-kolonel.⁵ Zo vervaagt – met voorbedachten rade – de grens tussen onderaannemers en commandanten, tussen winstbejag en nationale defensie.

In de voetsporen van het kapitaal wordt het plan duidelijk

De ruggengraat van het systeem is de durfkapitaalmaatschappij Founders Fund, Thiels vlaggenschip. Ze beschikt over een vermogen van 17 miljard dollar. In juni domineerde het de laatste financieringsronde van Anduril met een deelname van 1 miljard dollar. Het fonds, dat al vroeg actief was op het gebied van inlichtingen en satellietcommunicatie, is de grootste institutionele aandeelhouder van Palantir en SpaceX. In tegenstelling tot het traditionele, meer passieve risicokapitaal, mengt het fonds zich rechtstreeks in de strategische keuzes van het soort bedrijven dat de grenzen van de staat herdefinieert. Stephens is tegelijkertijd uitvoerend voorzitter van Anduril en vennoot bij Founders Fund. Delian Asparouhov, een andere vennoot, staat aan het hoofd van Varda Space Industries dat  het eerste ruimtestation voor industrieel gebruik wil bouwen. Scott Nolan, algemeen directeur (CEO) van General Matter, kon zijn functie binnen het fonds behouden.

Als het zo ver komt dat je klant je niet (meer) kán verlaten omdat je zijn besturingssysteem bent geworden, gaat het niet alleen meer om winst maken, maar om macht verwerven

1789 Capital, een ander ‘venture capitalbedrijf’ werd opgericht door vrienden van Thiel en Vance. Het symboliseert zowel de dynastieke verandering van het risicokapitaal als de band tussen de presidentiële macht en de winsten uit de wapenindustrie. De komst van Donald Trump Jr., de zoon van de president, als vennoot in november 2024 zorgde voor een schaalvergroting. Het fonds, dat begon met 150 miljoen dollar, is ondertussen meer dan 1 miljard waard. Als zelfbenoemd voorvechter van ‘patriottisch investeren’ heeft het al meer dan 50 miljoen belegd in het imperium van Musk (SpaceX voor ruimtevaartdominantie, xAI voor militaire AI).⁶

Met 600 miljoen dollar aan activa investeert het fonds American Dynamism van Andreessen Horowitz (alias ‘a16z’) in defensietechnologieën. Daarnaast ondersteunt het individuen die Amerika ‘opbouwen’. In 2024 riep Horowitz de miljardairs van Silicon Valley op om de kandidatuur van Trump te steunen. De giganten 8VC en General Catalyst gedragen zich minder opvallend, maar zijn daarom niet minder invloedrijk. Joseph Lonsdale, oprichter van 8VC en medeoprichter van Palantir, werkte met Musk samen in de organisatie America PAC. Die organisatie bleek een essentieel instrument voor Trumps overwinning. General Catalyst leidde een financieringsronde van 1,48 miljard dollar voor Anduril, en 8VC investeerde 450 miljoen in het defensiebedrijf. Die strategie werpt vandaag duidelijk zijn vruchten af. In 2025 staat Palantir aan de top van de S&P 500-beursindex met kwartaalresultaten van meer dan een miljard; vooral dankzij een stijging met 53% in de sector overheidscontracten.

Als het zo ver komt dat je klant je niet (meer) kán verlaten omdat je zijn besturingssysteem bent geworden, gaat het niet alleen meer om winst maken, maar om macht verwerven. En het gaat daarbij om een macht die zowel de Europese soevereiniteit als de Amerikaanse democratie bedreigt.

Terwijl men in Brussel debatteert over ‘digitale soevereiniteit’, ondertekenen Europese landen contracten die hun autonomie hypothekeren

In Italië overwegen defensieverantwoordelijken om hun versleutelde satellietcommunicatie uit te besteden aan Starlink, het systeem van Musk. In Duitsland, leidde het gebruik van Palantirs surveillancetools door de politie van verschillende deelstaten (Hessen, Beieren en Noordrijn-Westfalen) tot heftige protesten. Ondanks het feit dat er tegen deze ‘uitbesteding’ beroep werd aangetekend bij het Constitutionele Hof, sluiten de federale autoriteiten niet uit dat de surveillancetools van Palantir binnenkort in het hele land zullen worden ingevoerd.⁷

De Bundeswehr zit aan Anduril vast sinds Rheinmetall, de grootste Duitse defensiegroep, op 18 juni jongstleden zijn samenwerking met het Amerikaanse bedrijf aankondigde. Het gaat om ‘Europese’ versies van de Barracuda-raketten en de autonome Fury-drones die op NAVO-niveau zouden worden ingezet. In werkelijkheid blijft de onderliggende architectuur Amerikaans: de Europese systemen maken gebruik van Lattice, worden voortdurend bijgewerkt door Californische servers en functioneren binnen een door Silicon Valley geconfigureerd kader.

Het Verenigd Koninkrijk is nog verder gegaan in zijn afhankelijkheid. Sinds 2023 beheert de National Health Service (NHS) de gegevens van tientallen miljoenen patiënten via het Federated Data Platform van Palantir. Dat kostte de NHS 330 miljoen pond. Om de weerstand van bepaalde ziekenhuisgroepen tegen de invoering van het systeem te overwinnen, betaalde de regering Starmer in mei jongstleden 8 miljoen pond aan accountantskantoor KPMG. Blijkbaar waren de teugels die Thiel in handen had nog niet strak genoeg aangetrokken, want Londen sloot in september ook nog eens een defensiepartnerschap van 1,5 miljard pond met Palantir. Dat maakt van het land een van de knooppunten van Palantirs militaire AI-systemen.

De techno-autoritairen hebben het goed begrepen: je hoeft geen verkiezingen te winnen om macht uit te oefenen, het volstaat om contracten binnen te halen

Helaas hebben al deze beslissingen niet geleid tot parlementaire debatten van enig niveau. Zelden haalden ze de voorpagina’s. De regeringen van het oude continent beroemen zich op hun strategische autonomie, maar al deze contracten tonen overtuigend aan dat ze bereid zijn hun prerogatieven gretig af te staan aan Amerikaanse platformen waarvan de eigenaars openlijk minachting tonen voor de Europese democratieën.

“Intellectuele oligarchen”

Elk nieuw contract trekt de strik strakker aan. Van zodra overheidsdiensten niet meer zonder Palantir kunnen functioneren; van zodra de drones van Anduril de norm worden binnen de NAVO en van zodra de AI-modellen die alles aansturen worden gevoed door kerncentrales, is er geen weg meer terug.

Wat zich dan aandient is geen klassieke industriële overheersing; het is een fundamentele verandering van soevereiniteit. ‘Normaal’ wordt de politieke autoriteit uitgeoefend via relatief democratische instellingen. Dat verandert echter fundamenteel van zodra ze via ‘technische capaciteiten’ enkel nog wordt gecontroleerd door particuliere belangen. Terwijl in Brussel wordt gepraat over ‘digitale soevereiniteit’, sluiten Europese landen volop partnerschappen die hun autonomie hypothekeren en een antidemocratische logica verankeren in de machtsstructuren zelf.

De politieke metamorfose van Silicon Valley markeert de rijping van wat Evgeny Morozov de “intellectuele oligarchen” noemt. Zij zijn deze “nieuwe wetgevers” die de technologische infrastructuur gebruiken om hun evangelie te verspreiden en een postdemocratisch bestuur te creëren.⁸ Wat begon als een libertaire stroming, verandert in een autoritaire machtsovername. Zij die gisteren nog aan de staatsautoriteit wilden ontsnappen door autonome naties te stichten, midden op de oceaan, bekleden vandaag de hoogste regeringsfuncties. Nadat ze er niet in geslaagd waren parallelle instellingen op te richten, vonden ze een effectievere manier: ze werden zelf de staatsinfrastructuur.

Misschien is hun succes het meest duidelijk op het gebied van cryptovaluta. In het kader van de ‘Genius Act’ van Trump, worden stabiele cryptovaluta (stablecoins) vandaag in de VS beschouwd als ‘nationale veiligheidsinfrastructuur’. Dat komt neer op het toekennen van quasi-bevoegdheden van een centrale bank aan particuliere emittenten. In juni jongstleden schatte VS-minister van Financiën, Scott Bessent, dat de Genius Act een vraag naar schatkistcertificaten genereerde ter waarde van 2000 miljard dollar.

Zoals de techno-autoritairen goed hebben begrepen, is het niet nodig verkiezingen te winnen om macht uit te oefenen. Het volstaat gewoon contracten binnen te halen. Elke aanbesteding beperkt de democratische keuze een beetje meer. Uiteindelijk blijven alleen nog die opties over die technisch mogelijk zijn dankzij een infrastructuur die ten dienste staat van aandeelhouders. Ontdaan van haar inhoud, blijft de democratie alleen bestaan als een oude interface, die omwille van stabiliteitsbehoeften voorlopig in stand wordt gehouden.

Lava Media maakt deel uit van Les éditions internationales van Le Monde Diplomatique. Maandelijks publiceren we in Nederlandse vertaling drie artikels uit het Franse maandblad. De vertaling wordt gedaan door Jan Reyniers.

1. Peter Thiel, The education of a libertarian, Cato Unbound, 13 april 2009.
2. Nick Schwellenbach, Stephen Miller’s financial stake in ICE contractor Palantir, Project on Government Oversight, 24 juni 2025.
3. Audrey Decker, Pentagon eyes Starship, designed for Mars, for military missions somewhat closer to home, Defense One, 15 maart 2024.
4. Secretary of Energy Chris Wright delivers keynote remarks at CERAWeek 2025, U.S. Department of Energy, 10 maart 2025.
5. MM. Shyam Sankar, technologiedirecteur bij Palantir; Andrew Bosworth, zijn compaan bij Meta; Kevin Weil, productiedirecteur bij OpenAI en Robert McGrew, voormalig onderzoeksdirecteur bij OpenAI. Zie: Ashley Roque, Palantir, Meta, OpenAI execs to commission into army reserve, from “Detachment 201”, Londen, Breaking Defense, 13 juni 2025.
6. Alexandra Ulmer en Joseph Tanfani, Trump-linked venture fund 1789 Capital tops $1 billion in assets, Reuters, september 2025.
7. Angelo Amante en Crispian Balmer, « Italy’s defence minister says decision on Musk’s Starlink should be technical », Reuters, 15 april 2025, en Marcel Fürstenau, German police expands use of Palantir surveillance software, Deutsche Welle, 8 april 2025.
8. Zie: Evgeny Morozov, Les intellectuels-oligarques, nouveaux législateurs de la Silicon Valley, in twee delen, Silicon Circus, Les blogs du « Diplo », 14 en 17 april 2025.