Alerta Arizona n*9 – Ontdek in onze reeks Alerta Arizona de vurige opinies tegen de sociale woestijn van De Wever en Bouchez.

In de depots en magazijnen van grote winkelketens worden goederen dag en nacht geladen. En wie ’s nachts werkt, ontvangt een toeslag. Het is zwaar werk, en de nachtpremie is een compensatie voor het offer dat dit vergt van hun gezinsleven en hun gezondheid. Toch heeft de Arizona-regering aangekondigd dat ze de nachtpremies geleidelijk wil afschaffen voor de uren tussen 20u en middernacht en tussen 5u en 6u in de depots.

Om de maatregel goed te begrijpen, moeten we eerst de bedragen in kwestie vaststellen. Momenteel verdient een nachtwerker met het minimumloon in een voedingsdepot gemiddeld 3.045 euro bruto per maand, waarop 30% nachtpremies komen, ofwel 913 euro (voor een werkrooster van 22u tot 6u). Als drie uur van die premie wegvalt, zakt zijn premie van 913 euro naar 571 euro per maand, ofwel een verlies van 343 euro per maand. Op jaarbasis komt dat neer op een verlies dat gelijk staat aan meer dan een maand bruto loon, inclusief premies.

(Berekeningen gebaseerd op een arbeider van PC119, 12 jaar anciënniteit, categorie 4, bedrijf met meer dan 50 werknemers, gekoeld depot)

Dit voorbeeld vertrekt van een werknemer aan het minimumloon, maar de meeste werknemers hebben een hoger loon. Zo verdient een nachtwerker met een hoger barema (bijvoorbeeld bij Delhaize) 1.519 euro per maand aan nachtpremies (40% van het loon). Voor hem betekent de Arizona-hervorming een verlies van 570 euro per maand, of ongeveer 7.380 euro per jaar (rekening houdend met het 13de maandloon en vakantiegeld). Voor hem bedraagt het jaarlijkse verlies ongeveer anderhalve maand bruto loon, inclusief premies. Netto is dat vier tot vijf keer meer dan wat de fiscale hervorming van Arizona hem zou kunnen opleveren, mocht die er daadwerkelijk komen (1.200 euro netto). Zo’n verschil ondermijnt het discours dat zegt werk beter te willen belonen.

Officieel zou de verlaging van de nachtpremies enkel gelden in de distributiesector en aanverwante activiteiten. Volgens het regeerakkoord is het een duwtje in de rug voor bedrijven die zich wagen aan e-commerce en ’s nachts leveringen moeten voorbereiden. Maar dit is een drogreden. Als e-commerce moeilijk van de grond komt in België, ligt dat niet aan de loonkost van nachtwerkers. Het komt doordat de grootwarenhuizen twintig jaar geleden de trein van de e-commerce hebben gemist, toen grote Europese platformen werden gelanceerd (zoals Bol.com en Coolblue in 1999). Vandaag bouwen die platformen verder op hun schaalvoordelen. De vermeende Belgische achterstand heeft weinig te maken met de loonkosten.

Bovendien werken de meeste werknemers die hun nachtpremie zien dalen niet in de e-commerce. In een voedingsdepot werkt minder dan 5% van het personeel voor e-commerce. Toch zullen 100% van hen hun nachtpremie zien dalen. Het is dus moeilijk te geloven dat deze verlaging e-commerce ten goede zou komen. Ze lijkt veeleer een vorm van omgekeerde Robin Hood: de vergoeding van nachtwerkers verlagen zodat de aandeelhouders van die bedrijven hun rijkdom zien toenemen met hetzelfde bedrag.

Vanuit maatschappelijk oogpunt is nachtwerk een praktijk die we moeten beperken. De arbeidersbeweging heeft zich daar lang voor ingezet

Als deze overdracht in de distributiesector lukt, zal ze zich elders herhalen. In de huidige versie van de teksten die op de regeringstafel liggen, kan de lijst van sectoren die door de maatregel worden getroffen worden uitgebreid via een eenvoudig koninklijk besluit.

Ten slotte moeten we in herinnering brengen dat de toename van nachtwerk geen wenselijke evolutie is. Nachtwerk verstoort het gezinsleven en veroorzaakt gezondheidsproblemen. Studies tonen zelfs aan dat nachtwerkers meer kans hebben op het ontwikkelen van kanker.

Vanuit maatschappelijk oogpunt is nachtwerk een praktijk die we moeten beperken. De arbeidersbeweging heeft zich daar lang voor ingezet. Die inspanningen hebben ertoe geleid dat nachtwerk in principe bij wet verboden werd, meer dan een eeuw geleden. In de loop der tijd zijn er tal van uitzonderingen op dat verbod gekomen, maar enkel als werkgevers en vakbonden het eens raken over compensaties, bijvoorbeeld rusttijd of nachtpremies.

Vandaag zouden we beter nadenken over hoe we nachtwerk beter kunnen omkaderen, investeren in gezondheid op het werk, en een correcte vergoeding geven aan wie dit zware beroep uitoefent, in plaats van hen te laten betalen om hun werkgevers enkele miljoenen euro extra te bezorgen.