Alerta Arizona n*10 – Ontdek in onze reeks Alerta Arizona de vurige opinies tegen de sociale woestijn van De Wever en Bouchez.

“Wil men machtsmisbruik voorkomen, dan moet het systeem zo zijn ingericht dat de ene macht de andere in toom houdt.” Montesquieu vat in één zin het belang van de scheiding der machten samen, de kern van onze democratie. Een gezonde democratie is er dan ook één die haar eigen tegenmachten ondersteunt. De scheiding der machten, het tegensprekelijk debat en tegenmachten zoals ngo’s, vakbonden en politieke partijen zijn de uitdrukking van de vitaliteit van onze democratie.

Maar de laatste jaren glijden we gevaarlijk af naar een steeds beperktere ruimte voor ons recht om te protesteren. Het regeerakkoord bevat tal van bepalingen die fundamentele rechten zoals de vrijheid van meningsuiting of het recht op vreedzame vergadering kunnen inperken.

Het regeerakkoord bevat tal van bepalingen die fundamentele rechten zoals de vrijheid van meningsuiting of het recht op vreedzame vergadering kunnen inperken.

Twee jaar geleden stelde voormalig minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) een wetsvoorstel voor om een rechterlijk betogingsverbod in te voeren, zogezegd om relschoppers weg te houden van massabetogingen. Het was de mobilisatie van het middenveld die de publieke opinie bewust maakte van de mogelijke ontsporingen van zo’n verbod en de regering ertoe dwong een stap terug te zetten.

Het voornaamste argument: België beschikt al over het nodige juridische arsenaal om daders van strafbare feiten te bestraffen. Het Federaal Instituut voor de Rechten van de Mens (FIRM) legde dit bovendien haarfijn uit in een advies waarin het tien redenen opsomde waarom deze maatregel zowel overbodig als gevaarlijk is.

De Arizona-regering brengt dit wetsvoorstel nu opnieuw ter sprake en stelt voor om ook nieuwe maatregelen zoals gezichtsherkenning te onderzoeken. Hoe kunnen we niet vrezen voor een verdere uitholling van onze fundamentele rechten? Eens een technologie is ingevoerd, is het risico op doelverschuiving reëel. Hoe kan men bij een massabetoging nagaan of er geen persoon met een rechterlijk verbod aanwezig is, zonder een grootschalige controle van de aanwezigen of de inzet van surveillancetechnologie die het recht op privacy schaadt?

Meer recent verklaarde de minister van Binnenlandse Zaken dat een wetsontwerp in voorbereiding is om een juridisch kader te bieden voor het verbod en de ontbinding van organisaties die als radicaal worden bestempeld. Hij wil zich hiervoor baseren op objectieve criteria om een administratief verbod op rechtspersonen of feitelijke verenigingen mogelijk te maken.

Het is moeilijk om in de geschiedenis voorbeelden te vinden van vooruitgang die zonder druk van burgers werd bereikt.

Nochtans voorziet artikel 27 van de Belgische Grondwet in de vrijheid van vereniging. Die vrijheid is niet absoluut en kan aan beperkingen onderworpen worden. Zo mag een vereniging geen aanzet geven tot discriminatie, haat of geweld, en evenmin activiteiten mogelijk maken zoals witwaspraktijken of drugshandel. In die gevallen kunnen haar activiteiten worden verboden. Net als bij het rechterlijk verbod op betogen is ook hier dus geen bijkomend wettelijk kader nodig.

Daarnaast zijn er vage formuleringen rond het stakingsrecht en is er de intentie om de communicatie van de mutualiteiten aan banden te leggen, omdat ze zogezegd aan politieke propaganda zouden doen – beide evoluties zijn zorgwekkend.

Wat het stakingsrecht betreft: dit zou ernstig kunnen worden ondergraven als enkel acties met een formele stakingsaanzegging als legaal worden beschouwd, wat het regeerakkoord lijkt te impliceren.

Mutualiteiten zijn dan weer onafhankelijk van politieke partijen en leveren werk op het vlak van analyse en communicatie over de toegang tot gezondheidszorg. Een absolute politieke neutraliteit opleggen aan mutualiteiten komt erop neer hun historische en democratische rol in het publieke debat te ontkennen.

Arizona wil ook de vakbonden rechtspersoonlijkheid toekennen. Officieel uit bezorgdheid over transparantie en billijkheid. Maar het werkelijke doel is de stakingskassen blootleggen om hen eventueel een factuur te kunnen presenteren, en zo de vakbonden vleugellam te maken. De Raad van State is formeel: dit is een ernstige schending van de syndicale vrijheden.

Deze aanvallen van Arizona op de rechtsstaat dragen niet alleen bij aan de uitholling ervan, maar passen ook in een bredere strategie van criminalisering van sociale bewegingen. En als sociale bewegingen vandaag in toenemende mate gecriminaliseerd worden, dan is dat omdat ze storen – anders zou niemand zich bezighouden met ze tegen te werken.

Deze bewegingen boeken vooruitgang, en het is zelfs moeilijk om in de geschiedenis voorbeelden te vinden van vooruitgang die zonder druk van burgers werd bereikt. Zonder de stakingen van arbeiders zouden we geen pensioensysteem hebben, zonder de vrouwenbeweging geen stemrecht voor vrouwen of recht op abortus, zonder activisten die protesteerden tegen kernproeven zouden die gewoon zijn voortgezet in Alaska. Druk uitoefenen is ons middel om als burgers gehoord te worden en om de samenleving vooruit te helpen – het is een onmisbaar kenmerk van een levende democratie. Tijd dat Arizona dat weer beseft.