Geschenken aan het grootkapitaal, bezuinigingen op sociale uitgaven, Washington achterna lopen, toegeeflijk zijn ten opzichte van Israël: Keir Starmer treedt ondubbelzinnig in de voetsporen van Tony Blair.

Voor de huidige premier en zijn team van adviseurs was de manier waarop Tony Blair de Labourpartij leidde altijd al een voorbeeld. Op het eerste gezicht leek de verkiezingsoverwinning van juli 2024 een politiek succes, vergelijkbaar met dat van Blair zelf. Keir Starmer beschikt in het Lagerhuis over 411 zetels. Dat is meteen de grootste parlementaire meerderheid die zijn partij kon verzilveren sedert de beginjaren van New Labour.

Ondanks die grote parlemetaire meerderheid, blijkt zijn regeringsproject op fragielere politieke grondvesten te rusten. Als je enkel het aantal behaalde stemmen optelt, behaalde zijn partij minder dan 34 %. In 1997 scoorde Labour bijna 10 procentpunten hoger. Ten opzichte van de verkiezingen van 2019 verbeterde Labour zijn score met minder dan 2 procentpunten. Het is enkel te wijten aan de specifieke kenmerken van het Britse kiesstelsel dat de partij haar aantal zetels kon verdubbelen. In absolute cijfers behaalde Labour onder leiding van Starmer minder stemmen dan het Labour van zijn voorganger Jeremy Corbyn, vijf jaar voordien. Het Labour van Starmer profiteerde van de ineenstorting van de Conservatieve Partij die opo haar beurt concurrentie ondervond van de Liberaal-Democraten én van een nieuwe rechtse partij: Reform UK ¹.

Na de verkiezingsoverwinning van Labour, ging het van kwaad naar erger. Op 24 december 2024 vroeg de Financial Times zich af waarom Labour-leider Starmer “zijn eerste maanden aan de macht had verprutst,” terwijl hij toch over zo’n indrukwekkende meerderheid beschikte. “Geen enkele premier heeft in de recente geschiedenis in zo’n korte tijd zo’n rampzalige populariteitsval meegemaakt.” Sinds begin 2025 wordt Labour in de peilingen dan ook regelmatig voorbijgestreefd door zijn tegenstanders, vooral dan door Reform UK.

De sterke populariteitsdaling van Starmer is vooral te wijten aan zijn vastberadenheid om de erfenis van het thatcherisme in stand te houden.

De druk op Starmer nam begin september toe toen zijn vicepremier, Angela Rayner, gedwongen werd af te treden. Voor één van de onroerende goederen die ze beazit, had ze belastingen ontdoken. Die slechte publiciteit wierp de politieke tegenstanders van de regeringsleider een buitenkans in de schoot. De hoogste Labour-leiders lijken het vertrek van Rayner eerder te zien als een uitstekende manier om het bedrijfsleven te sussen. De ondernemers profiteerden van de gelegenheid en kelderden meteen een van haar wetten over werknemersrechten. ²

Enkele dagen later moest Starmer ook nog eens zijn ambassadeur in de Verenigde Staten, Peter Mandelson, terugroepen na nieuwe onthullingen over diens relatie met de inmiddels overleden pedofiele miljardair Jeffrey Epstein. De diplomaat was een van de naaste bondgenoten van Blair toen die premier was en speelde een belangrijke rol in de recente hervorming van de Labourpartij. Starmer negeerde aanvankelijk alle vriendschapsbewijzen tussen Mandelson en Epstein. Die relatie was immers al algemeen bekend toen hij hem tot ambassadeur van het Verenigd Koninkrijk benoemde in Washington.

De sterke daling van de populariteit van de premier is echter vooral te wijten aan zijn vastberadenheid om de erfenis van het thatcherisme in stand te houden. In de Sunday Telegraph (2 december 2023), enkele maanden voor de parlementsverkiezingen, schetste hij een somber beeld: “vervallen openbare diensten die niet meer ten dienste staan van het publiek, gezinnen die gebukt gaan onder de angst voor stijgende hypotheekschulden en dito voedselprijzen, wijken die worden geteisterd door criminaliteit en antisociaal gedrag.”

Van een Labour-leider had men kunnen verwachten dat hij deze problemen zou duiden als symptomen van een in verval geraakt economische model. Maar Starmer had alleen maar lof voor Margaret Thatcher, die “het Verenigd Koninkrijk uit zijn lethargie had willen halen door het ondernemerschap dat in onze aard ligt, te bevrijden.”

Dit was geen terloopse opmerking om de lezers van een conservatieve krant te paaien. Historicus David Edgerton merkte op: “Labour is een partij geworden die niet de wereld van de Labour-premier [Clement] Attlee verdedigt, maar die van Margaret Thatcher en haar opvolgers.” ³

Een van de belangrijkste doelstellingen van Starmer was een partij die het moest hebben van de financiële steun van haar leden en van haar bevriende vakbonden om te vormen tot een organisatie die moet rekenen op de vrijgevigheid van rijke mensen ⁴. Bij een fondsenwervingsevenement  tijdens zijn campagne legde Starmer aan vertegenwoordigers van Google en Goldman Sachs uit: “Al onze nationale beleidsmaatregelen dragen uw stempel.” (Financial Times, 15 februari 2024)

De Labour-leider en zijn team hebben onvermoeibaar gewerkt om kandidaten te selecteren die, eenmaal verkozen, hún project zouden helpen uitvoeren. Toen de nieuwe Labour-fractie in juli voor het eerst bijeenkwam, werd het resultaat van dit proces duidelijk. Volgens de Sunday Times (7 juli 2024) werkte bijna een derde van de nieuw gekozen Labour-parlementsleden ooit als lobbyist, met name voor bedrijven die gespecialiseerd zijn in kansspelen of vastgoedinvesteringen: “Bij de gekozen parlementsleden zijn er meer voormalige consultants en vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven dan mensen die hebben gewerkt als leraar, arts of kaderlid bij een lokale overheid – beroepen die traditioneel met Labour worden geassocieerd. Er zijn twee keer zoveel nieuwe parlementsleden met een achtergrond in lobbywerk of communicatie als parlementsleden met een achtergrond in het vakbondswezen.”

Een van Starmers belangrijkste doelstellingen was de omvorming van een partij die steunde op de financiële steun van haar leden en de vakbonden naar een organisatie die steunt op de vrijgevigheid van rijken.

Deze nauwe band met de wereld van het grootbedrijf en met de lobbysector, bepaalt de machtskeuzes van Starmer. Hij doet wat hij (aan hen) had beloofd. Hij en zijn minister van Financiën, Rachel Reeves, hebben ervoor gekozen bedrijven als BlackRock in te schakelen om de vervallen infrastructuur van het land te herbouwen. Om die contracten aantrekkelijker te maken, kunnen de bedrijven rekenen op overheidssubsidies en andere maatregelen die particuliere investeringen veiligstellen.

Een van de eerste, belangrijke maatregelen van Reeves was de afschaffing van een uitkering die gepensioneerden moest helpen hun verwarming in de winter te betalen. Ze zette door en kondigde in het voorjaar van 2025 de grootste reeks overheidsbezuinigingen aan sinds de regering van David Cameron.

De minister van Werk en Pensioenen, Elizabeth Kendall, presenteerde de verlaging van de invaliditeitsuitkeringen als een noodzakelijke maatregel om “mensen die geen recht hebben op een uitkering, weer aan het werk te krijgen” (ITV, 7 februari 2025). Begin dit jaar leidde de planning van de sociale uitgaven tot een parlementaire rebellie. Meer dan honderd Labour-parlementsleden ondertekenden een amendement waarin werd gevraagd de bezuinigingen ongedaan te maken.

Starmer moest de grootste bezuinigingen dfie hij had gepland inslikken. Toch weigerden nog steeds 47 parlementsleden uit zijn eigen kamp de aangepaste tekst goed te keuren. Om zijn verloren gezag enigszins te herstellen, schorstte de Labour-leider ondertussen al vier van hen.

Op internationaal vlak is de prioriteit van Starmer en zijn minister van Buitenlandse Zaken, David Lammy, nauw aansluiten bij de Verenigde Staten. De herverkiezing van Donald Trump heeft niets veranderd aan die koers. Lammy had zijn eerdere kritiek op de Amerikaanse president in mei 2024 al verloochend in een toespraak voor het zeer conservatieve Hudson Institute. Hij keurde er de protesten af van de Amerikaanse studenten tegen de verwoesting van Gaza: “Er is een verschil tussen een vreedzaam protest, zoals Mandela dat zou hebben verdedigd, en een gewelddadige opstand.” ⁵

Sinds hij minister van Buitenlandse Zaken is geworden, probeert Lammy een evenwicht te vinden tussen de mening van het Britse publiek dat zich over het algemeen verzet tegen de aanval op Gaza, en die van de Amerikaanse elites die de aanval onvoorwaardelijk steunen. Hij heeft een klein aantal vergunningen voor wapenexport naar Israël opgeschort. Toen een consortium van niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) een rechtszaak aanspande om te beletten dat het Verenigd Koninkrijk onderdelen voor F-35-gevechtsvliegtuigen aan Tel Aviv zou leveren, stelden de advocaten van de regering dat er geen bewijs was dat de Israëlische strijdkrachten “opzettelijk vrouwen en kinderen bestookten.”⁶

In mei 2025 werd in het British Museum in Londen een besloten evenement georganiseerd ter ere van de 77e verjaardag van de oprichting vande staat Israël. Hoofdspreker was de Israëlische ambassadeur Tzipi Hotovely. De regering-Starmer vaardigde minister van Defensie Maria Eagle af naar de festiviteiten. In haar gelegenheidstoespraak zei ze trots te zijn dat het Verenigd Koninkrijk Israël recent had gesteund tijdens “een van de moeilijkste periodes in zijn geschiedenis”, met name door “surveillancevluchten [uit te voeren] in het oostelijke Middellandse Zeegebied.” ⁷ Eén van die vluchten boven Gaza (april 2024), legde vast hoe een Israëlische drone drie Britse hulpverleners doodde. Onder het mom van “nationale veiligheid” weigerde het ministerie van Defensie de beelden vrij te geven aan de families van de slachtoffers. ⁸

Enkele weken na het Israëlische feest in het British Museum besloot minister van Binnenlandse Zaken Yvette Cooper de protestgroep Palestine Action te verbieden. Die groep zou zich schuldig hebben gemaakt aan sabotage in Israëlisch-Britse wapenfabrieken en in een luchtmachtbasis van de Royal Air Force (RAF). Daarmee plaatste ze Palestine Action in dezelfde juridische categorie als IS (Islamitische Staat) en Boko Haram. Met haar verbod voerde ze exact uit waarop de Israëlische Ambassadrice Hotovely en haar collega’s sinds 2022 met klem hadden aangedrongen. ⁹

Op 9 augustus arresteerde de Londense politie meer dan vijfhonderd demonstranten die het verbod tegen Palestine Action aan de kaak stelden. De helft van de gearresteerden was ouder dan 60 jaar. Deze ongekende repressie, in combinatie met andere maatregelen om het protest tegen de genocide in Gaza de kop in te drukken, geeft een duidelijk signaal aan de regering van Benjamin Netanyahu. Israël kan blijkbaar, zonder risico, alles negeren wat de Britse premier en zijn regering zeggen. Ook als Londen ermee dreigt een niet-bestaande Palestijnse staat te erkennen omdat Tel Aviv weet dat Labour er alleen maar de eigen publieke opinie mee wil paaien.

De Britse premier voert een rechtse koers en pakt zijn parlementsleden hardhandig aan. Dat stoot een deel van de Labour-kiezers af en creëert ruimte links van Labour.

Starmer en zijn bondgenoten kwamen niet alleen aan de macht met een historisch laag verkiezingsresultaat, ze zijn er bovendien in geslaagd de steun voor de Labourpartij nog verder te verlagen. Met hun politiek bieden zij Reform UK een prachtige kans om door te breken. Tot nu toe is de partij van Nigel Farage er (zelfs in de meest gunstige opiniepeilingen) niet in geslaagd om de score van Labour bij de verkiezingen van 2024 te overtreffen. Toch ligt ze ver voor op het ondertussen zeer impopulaire Labour.

Helaas stellen Farage en Reform UK een verkeerde diagnose over de sociale problemen in het Verenigd Koninkrijk. Voor hen liggen alle problemen bij de immigratie. Mochten zij er ooit in slagen een regering te vormen en nieuwe immigratiewetten goed te laten goedkeuren, zou dat de sociale problemen op geen enkele manier verlichten. Het zou sommige ervan zelfs verergeren. Het succes van Reform UK is onder meer te danken aan de wijdverbreide indruk dat het land er slecht voorstaat en ingrijpende veranderingen nodig heeft. Noch Labour, noch de Conservatieve Partij kunnen dit algemene gevoel verhelpen. Beide partijen zijn al te nauw verbonden met de status quo.

Farage richtte begin 2019 de Brexit Party op. Zij moest zijn vorige extreemrechtse politieke structuur, de UK Independence Party (UKIP), vervangen. Nadat het Verenigd Koninkrijk zich uit de Europese Unie had teruggetrokken, herdoopte hij de partij tot Reform UK. Zijn doel is de Conservatieve Partij te verdringen en in Groot-Brittannië de dominante kracht op rechts te worden.

Door de Conservatieven en de Labourpartij bij de lokale verkiezingen in Engeland te verslaan, is Reform UK dit jaar aanzienlijk dichter bij haar doel gekomen. Haar volgende belangrijke doel zijn de regionale verkiezingen in Schotland en Wales in 2026. De penningmeester van Reform, Nick Candy, heeft een grootschalige fondsenwervingscampagne gelanceerd en vraagt om donaties van vermogende Britten die – om  belastingen in eigen land te ontwijken – officieel gedomicilieerd zijn in landen als Monaco of de Verenigde Arabische Emiraten. ¹⁰

Elon Musk liet aanvankelijk doorschemeren dat hij misschien wel 100 miljoen dollar zou kunnen schenken aan Reform UK. De miljardair keerde zich echter af van Farage toen die weigerde Stephen Yaxley-Lennon, alias Tommy Robinson, te steunen. Yaxley-Lennon is een extreemrechtse opruier voor wie Musk grote bewondering heeft. Hij is al meerdere keren veroordeeld voor onder meer mishandeling, fraude en intimidatie.

Hoewel Farage niet wil dat zijn partij rechtstreeks in verband wordt gebracht met dergelijke figuren, profiteert hij volop van het klimaat dat zij creëren met hun oproepen tot gewelddadige demonstraties tegen de opvang van asielzoekers. In september 2025 organiseerden Stephen Yaxley-Lennon en zijn bondgenoten overigens  de grootste extreemrechtse demonstratie ooit in Londen.

Is er een links alternatief mogelijk voor een Brits model dat op zijn laatste benen loopt? In 2017 behaalde de Labourpartij nog 40 % van de stemmen en dat op basis van het meest radicale programma in decennia. Enkele jaren later bleek Jeremy Corbyn, de toenmalige partijvoorzitter, helaas niet in staat om de Brexitcrisis te counteren. Dat ondermijnde uiteindelijk zijn autoriteit als partijleider. ¹¹ Starmer verbood Corbyn bij de laatste verkiezingen om zich nog kandidaat te stellen voor Labour. Dat verbod illustreert dat Starmer er alles aan doet om te beletten dat links binnen zijn partij weer de overhand zou krijgen.

Het Britse partijenstelsel is vandaag veel volatieler dan twee decennia geleden.

Corbyn, de voormalige Labour-leider, werd op zijn beurt probleemloos herverkozen als onafhankelijk parlementslid voor zijn kiesdistrict in Noord-Londen. Hij wil een nieuwe partij oprichten, samen met Zarah Sultana. Sultana werd in 1983 in Westminster geboren, tien jaar na Corbyns eerste verkiezingsoverwinning. Sultana is, net als hij, een van de Labour-parlementsleden die het slachtoffer werd van Starmers offensief tegen links.

Officieel is de nieuwe partij nog niet van start gegaan. Toch zijn er al grote spanningen tussen de leiders ¹². Starmers bocht naar rechts heeft ongetwijfeld een objectieve behoefte en politieke ruimte gecreëerd voor een andere linkse kracht. Ten tijde van Blair mislukten de eerste pogingen om een linkse organisatie op te bouwen die het kon opnemen tegen de Labourpartij. Vandaag is het Britse partijenstelsel echter veel volatieler geworden dan twee decennia geleden. Dat zou kunnen betekenen dat Labour er deze keer minder gemakkelijk vanaf komt.

Vertaling van Daniel Finn, “Travaillistes tendance Thatcher”, Le Monde Diplomatique, oktober 2025. Lava Media maakt deel uit van Les éditions internationales van Le Monde Diplomatique. Maandelijks publiceren we in Nederlandse vertaling drie artikels uit het Franse maandblad. Vertaling: Jan Reyniers.

1. Zie Oliver Eagleton, « À Londres, le retour de l’extrême centre », Le Monde diplomatique, september 2024.
2.  Jim Pickard, Delphine Strauss, Ashley Armstrong en George Parker, « Business hopes grow Starmer will dilute workers’ rights bill », Financial Times, Londen, 6 september 2025.
3.  David Edgerton, « Keir Starmer’s bad history », Red Pepper, 29 februari 2024.
4. Zie Peter Geoghegan, « Des travaillistes sous influence », Le Monde diplomatique,februari 2025.
5. Patrick Wintour, « David Lammy tells US Republicans he can find ìcommon causeî with Trump », The Guardian, Londen, 9 mei 2024.
6.  Patrick Wintour, « No evidence of genocide in Gaza, UK lawyers say in arms export case », The Guardian, 13 mei 2025.
7. Imran Mulla, « Kemi Badenoch, Nigel Farage and Jimmy Carr attend secret Israeli party at British Museum », Middle East Eye, 15 mei 2025.
8. Ali Mitib, « Family of British aid worker killed in Gaza may sue Israel », The Times, Londen, 1 april 2025.
9. Haroon Siddique, « Israeli embassy officials attempted to influence UK court cases, documents suggest » en « Ban on Palestine Action would have “chilling effect” on other protest group », The Guardian, 20 augustus 2023 en 23 juni 2025.
10. Lucy Fisher en Anna Gross, « Reform UK heads offshore to raise funds from world’s wealthy », Financial Times, 25 april 2025.
11. Zie Chris Bickerton, « Pourquoi le Labour a perdu », Le Monde diplomatique,februari 2020.
12. Andrew Murray, « Your Party, their crisis, our hopes dashed ? », The Morning Star, Londen, 20 september 2025.