Bouwen aan een vernieuwd klassenbewustzijn en haar trots terugwinnen zijn strategische uitdagingen om links weer in de aanval te doen gaan en te laten winnen.
“The working class is back and we refuse to be poor anymore!” (“De werkende klasse is terug en wij weigeren ooit nog arm te zijn!”).1 Mick Lynch, de leider van de Britse spoorwegvakbond, bracht herhaaldelijk deze slogan aan tijdens bijeenkomsten in het voorjaar en de zomer van 2022. Met deze woorden maakt hij deel uit van de breedst gedragen sociale mobilisatie in Groot-Brittannië sinds de grote mijnwerkersstaking 40 jaar geleden. Hij herinnert ons dat de Britse vakbonden en linkse krachten, naast de strijd voor betere lonen en arbeidsomstandigheden, ook vechten voor de ontwikkeling van een hernieuwd sterk klassenbewustzijn.
Wat in Groot-Brittannië gebeurt, zien we ook gebeuren in veel andere landen. Acties voor de erkenning van de “beroepen in de frontlinie” tijdens de Covid-crisis en de strijd voor loonsverhogingen om de prijsstijgingen op te vangen (inflatie door de prijs-winstspiraal) brachten een heropleving van het klassenbewustzijn op gang, buiten de militante bastionnen om. In Frankrijk bijvoorbeeld hebben de massale demonstraties tegen de pensioenhervormingen bijgedragen tot dit bewustwordingsproces.
Wat zullen de linkse krachten met dit herboren klassenbewustzijn doen? Zullen ze het versterken, ondersteunen, voeden en … benoemen?
De strijd voor meer klassenbewustzijn
De grondleggers van de moderne arbeidersbeweging stelden wat zij destijds het proletariaat noemden voor de uitdaging om van een klasse op zichzelf naar een klasse voor zichzelf te evolueren. Karl Marx noemde dat de “Klasse an sich” en de “Klasse für sich”. Het proletariaat, of zoals Engels het definieerde, “de klasse van moderne loonarbeiders die geen eigen productiemiddelen bezitten en daardoor gedwongen worden hun arbeidskracht te verkopen om in hun levensonderhoud te voorzien”2 moest zich ontwikkelen van een klasse die objectief bestaat door de plaats die ze inneemt in het productieproces tot een klasse die zich bewust is van zichzelf, haar belangen en van haar historische rol.
